Alles over de legaliteit van transgene dieren

Geschreven en geverifieerd door advocaat Francisco María García

Laatste update: 21 december, 2022

Alle dieren gecreëerd door transgenese, beter bekend als klonen, worden ‘transgene dieren’ genoemd. Met andere woorden, het zijn genetisch gemanipuleerde dieren. Hoe zit het echter met de legaliteit van transgene dieren?

Wat is transgenese?

Je hebt dat woord waarschijnlijk nog nooit eerder gehoord, omdat we het meestal klonen noemen. Het basisproces omvat het overbrengen van de genetische informatie van het ene organisme naar het andere.

Wetenschappers dragen over het algemeen niet de hele genetische code over van het ene organisme naar het andere tijdens het klonen. Voordat ze de overdracht doen, moeten ze bepaalde genen uitkiezen, verwijderen en isoleren.

Dus als we het hebben over transgene dieren, dan hebben we het over het overbrengen van een deel van het DNA van een dier naar een ander dier. Er zijn verschillende mogelijke redenen voor, inclusief maar niet beperkt tot, reproductie.

Kun je elk dier klonen?

In theorie zouden we het genetische materiaal (DNA of RNA) van elk dier voor transgenese kunnen gebruiken. Dat betekent dat het ook theoretisch mogelijk is om elk dier van elke soort te klonen. Dat zou natuurlijk ook mensen omvatten.

Er zijn verschillende soorten die in laboratoria al genetische manipulatie hebben ondergaan. Bijvoorbeeld insecten, parasieten, vissen, vogels, reptielen en natuurlijk zoogdieren zoals het beroemde schaap Dolly. Ze werd in 1996 het beroemdst van alle transgene dieren.

Toch is de overgrote meerderheid van transgene procedures met ratten uitgevoerd. Die ‘voorkeur’ is vooral te wijten aan het feit dat ze klein en gemakkelijk te hanteren zijn. Ze zijn ook goedkoop in onderhoud en kunnen zich heel goed aan het leven in gevangenschap aanpassen.

Het feit dat ratten een vergelijkbare genetische structuur hebben als mensen, is ook een belangrijke reden voor hun wijdverbreide klonering geweest.

De legaliteit van transgene dieren: de menselijke kwestie

Het klonen van Dolly het schaap en de negatieve gevolgen die het met zich meebracht, zorgde ervoor dat veel landen hun wetten over de grenzen van genetische manipulatie heroverwogen. Het was dat, en de mogelijkheid om mensen genetisch te modificeren, dat het middelpunt van het debat werd.

In 1997, een jaar na het klonen van Dolly, publiceerde UNESCO de Universal Declaration on the Human Genome and Human Rights. Daarin drukken ze duidelijk hun afkeuring uit over transgenese voor menselijke voortplanting.

Een jaar daarna, in 1998, keurde de Europese Raad de eerste internationale voorschriften goed die het klonen van mensen verbieden. 19 andere landen hebben de voorschriften dezelfde dag nog geratificeerd. Tot op de dag van vandaag is het klonen van mensen in de meeste landen van de Europese Unie en de rest van de wereld verboden.

De legaliteit van transgene dieren en dierenwelzijn

De EU staat klonen van dieren toe, maar er zijn door het Europees Parlement en elk afzonderlijk land specifieke limieten en voorschriften vastgesteld.

In Spanje zijn er bijvoorbeeld vier voorschriften voor het klonen van dieren. Ze hebben allemaal met de grenzen van de genetische manipulatie van dieren te maken.

• Het verbiedt het gebruik van dieren in procedures en onderzoek dat geestelijke of lichamelijke pijn zou kunnen veroorzaken.
• Het zegt dat alle dieren die voor experimenten, commercieel onderzoek en transport worden gebruikt, de juiste behandeling en basiszorg moeten krijgen, zelfs als het gaat om het slachten.
• Een prioriteit is de bescherming en het welzijn van dieren die worden gebruikt voor experimenten, onderwijs en wetenschappelijk onderzoek.
• Iedereen die op deze manier met dieren werkt, moet bewijzen dat ze naar behoren zijn gecertificeerd om dat werk te doen.

Transgene dieren voor menselijke consumptie

Een van de grootste juridische controverses op dit moment is de vraag of we transgene dieren voor hun vlees en andere producten moeten gebruiken. In 2015 keurde het Europees Parlement een wet goed die het klonen van landbouwdieren zou verbieden.

Een deel van hun bezorgdheid was over de potentieel onethische aard van het modificeren van de genen van deze soorten. Als we echter eerlijk zijn, was de echte reden waarom ze het zo snel goedkeurden de bezorgdheid over de negatieve gevolgen die producten van transgene dieren voor de menselijke gezondheid zouden kunnen hebben.

Ondertussen keurden de Verenigde Staten in datzelfde jaar de verkoop van producten van genetisch gemanipuleerde zalm goed. Dat maakt hen de eerste transgene dieren die voor menselijke consumptie zijn gemaakt. In 2015 kondigde China ook aan dat het met succes koeien had aangepast om beter tegen tuberculose bestand te zijn.

Sindsdien is het standpunt dat Europa een ‘conservatieve’ positie heeft op het gebied van klonen. De mensen lijken het echter met hun regeringen eens te zijn dat we dat soort klonen moeten verbieden. Wat denk jij?