Kunnen vogels rijst eten zonder ziek te worden?

Geschreven en geverifieerd door de bioloog Samuel Sanchez

Laatste update: 22 december, 2022

Al  jaren verspreidt zich in verschillende culturen en samenlevingen een mythe dat als vogels ongekookte rijst eten, ze uiteindelijk ontploffen omdat de rijst in hun darmen “opzwelt.” Deze mythe heeft zo’n hoge vlucht genomen dat men nu soms liever zaadjes op bruiloften gooit in plaats van rijst. Dit doet men om de vogels te beschermen. Blijf bij ons als we de vraag kunnen vogels rijst eten beantwoorden.

Zoals alles in het leven, moet het enige antwoord op deze vraag uit de wereld van de wetenschap komen. We zullen dit geloof ofwel ontkrachten ofwel bevestigen met wetenschappelijk bewijs. Geïntrigeerd? Lees verder!

Het dieet van vogels

Alvorens de voedingskeuzes van deze dieren te onderzoeken, is het nodig een zekere basis te leggen over hun biologische samenstelling. Vogels zijn een klasse van warmbloedige gewervelde dieren die alleen op hun achterste ledematen staan, en waaraan vleugels hangen die al dan niet nuttig zijn om te vliegen.

Zoals het American Museum of Natural History aangeeft (Engelse link), zijn er ongeveer 18.000 soorten vogels op de wereld, een getal dat een onovertroffen biodiversiteit vertegenwoordigt. Het is dan ook te verwachten dat niet alle vogels hetzelfde eten. Laten we eens wat voorbeelden zien van de diëten van deze dieren.

Roofvogels:

Roofvogels zijn strenge carnivoren. Afhankelijk van de soort voeden ze zich met grotere of kleinere prooien. Over het algemeen eten ze sporadisch ook:

• zoogdieren
• reptielen
• kleine vogels
• amfibieën
• vissen
• ongewervelde dieren

De snavel is gebogen en scherp om botten en vlees te snijden.

Piscivore vogels:

Tot deze groep behoren steltlopers, die hun perfecte niche vinden in wadden, estuaria en baaien. Ze hebben langwerpige en dunne (of schepvormige) snavels. Die maken het gemakkelijk om ze in het zand te steken en onder water op vis te jagen.

Insectenetende vogels:

Deze zijn meestal klein tot middelmatig groot en hebben soms iets als “snorharen” aan de basis van hun snavel, die dienen om bij het vliegen de trillingen op te vangen die ongewervelden uitzenden.

Granivore vogels:

Deze dieren hebben korte, kegelvormige snavels met gekartelde randen, waarmee ze de zaden van de groenten waarmee ze zich voeden kunnen openbreken.

Ondanks deze categorisering moet opgemerkt worden dat er vogels zijn met een gemengd dieet (omnivoor), terwijl andere belast zijn met het “recyclen” van dood organisch materiaal (aaseters) en weer andere de voorkeur geven aan vruchten (frugivoor).

Zoals je je kunt voorstellen, geldt het debat op dit gebied dat ons bezighoudt alleen voor granivore en omnivore vogels, want een roofvogel zal nooit belang hebben bij het eten van rijst.

Kunnen vogels rijst eten?

De vraag hierboven beantwoordt zichzelf een beetje door de logica toe te passen en wat we hierboven vermeld hebben. Als een vogel een snavel en maag heeft die aangepast zijn aan het pletten en verteren van zaden, waarom zou hij dan geen rijst kunnen consumeren? Het levende bewijs dat veel vogels in staat zijn het te metaboliseren is de bobolink, een klein zwart-wit vogeltje dat endemisch is in Amerika.

57,1% van het dieet van deze vogel bestaat uit insecten, maar het resterende organische materiaal bestaat uit met zaden, waaronder rijst. Hoewel hij de voorkeur geeft aan groene korrels boven rijpe, kan hij door zijn duidelijke voorkeur voor dit zaad schade aanrichten aan rijstvelden. Als dit voorbeeld je nog niet helemaal overtuigd heeft laten we er dan nog een paar bekijken.

Duiven, rijst en bruiloften

Om de vraag te beantwoorden of vogels rijst kunnen eten, voerde de wetenschappelijke professor James Krupa met zijn studenten een studie in de klas uit die uiteindelijk het licht zag in het BioOne-portaal (Engelse link) in 2005.

De aanpak was interessant. Er werd niet alleen rijst aan verschillende vogels aangeboden maar in het onderzoek werden ook 7 verschillende scenario’s gegeven tot de logische conclusie was bereikt.

Laten we eens kijken naar enkele van de belangrijkste stappen in het onderzoek en welke vragen ze beantwoorden:

• Wordt droge rijst erg groot als hij aan water wordt blootgesteld? Dit onderzoek toonde aan dat witte rijst in dit scenario 33% in omvang toeneemt. Een mengsel van zaden dat vogels normaal eten zwelt echter nog meer op als het geweekt wordt (40%).
• Verkiezen vogels rijst of hun natuurlijke voedsel? De geanalyseerde vogels aten liever andere soorten zaden dan witte rijst. Als er echter geen andere mogelijkheid was zouden ze hun snavel er niet voor afkeren!
• Ontploft de maag van een vogel als hij rijst eet? Gedurende een periode van 12 uur aten de 60 vogels in het experiment het equivalent van 1.500 milliliter witte rijst. Daarna dronken ze gedurende 20 minuten veel vloeistoffen. Geen enkele vogel ontplofte, verdronk, braakte, of vertoonde bijwerkingen!

Onze vermoedens worden dus bevestigd. Het is niet logisch dat een vogel zo’n intolerantie voor rijst zou hebben. Dat zou namelijk een duidelijk evolutionair nadeel zijn dat niet past bij het granivore dieet van veel soorten. Eén ding is dat ze er niet echt dol op zijn, maar iets anders is of het ze werkelijk kan doden!

Voederbakken voor vogels en rijst

Tot slot willen we benadrukken dat vogels rijst kunnen eten, maar dit betekent niet dat het geschikt is voor alle soorten. Het feit dat ze het verdragen betekent niet dat het in alle gevallen een adequate voedingsbasis is. Veel Europese soorten zijn het niet gewend om rijst te eten. Of het op lange termijn schadelijk voor ze is, is echter nog onbekend.

Daarom raden we je aan, als je een voederhuisje buiten plaatst, je altijd goed te laten informeren over welke soorten in je omgeving endemisch zijn en wat hun natuurlijke voedingskeuzes zijn. Bedenk dat geen enkele vogel mag worden blootgesteld aan iets dat hij in zijn normale omgeving niet zou eten.