5 virale infecties die olifanten kunnen treffen

Geschreven en geverifieerd door de dierenarts Érica Terrón González

Laatste update: 01 februari, 2023

Al vele jaren worden olifanten, zowel vanwege hun bouw als hun gestel, geassocieerd met gezondheid en een lang leven. Ook zij kunnen echter ziek worden. Om het je te laten zien, vertellen we je over 5 virale infecties die olifanten kunnen treffen die  in gevangenschap leven.

De waarheid is dat geen enkel levend wezen ervan gevrijwaard is om op enig moment in zijn leven ziek te worden.

5 virale infecties die olifanten kunnen treffen

1. Elephant endotheliotropic herpesviruses (EEHV)

Elephant endotheliotropic herpesviruses (EEHV), of Elephantid betaherpesvirus 1 (ElHV-1), veroorzaakt infecties bij de meeste zoogdiersoorten. De eindgastheren van dit virus – Afrikaanse olifanten – worden zelden ernstig aangetast. Maar de tussengastheren – Aziatische olifanten – lijden wel aan deze ziekte.

Overdracht en symptomen

Het herpesvirus komt binnen via de luchtwegen en nestelt zich asymptomatisch in de longknobbels. Dieren die ziek zijn ervaren lusteloosheid, anorexie en koliek. Later kunnen oedemen ontstaan in de kop, de romp en de voorste ledematen.

Het echte probleem ontstaat als deze ziekte ernstiger wordt en hemorragische wonden veroorzaakt. Die zijn meestal fataal.

2. Encefalomyocarditis

Dit is een natuurlijke ziekte bij ratten, die als natuurlijk reservoir fungeren. Maar de ernstigste vormen treffen veel andere zoogdieren, zowel wilde als gedomesticeerde. Daaronder de Afrikaanse en de Aziatische olifant.

Het virus dat deze ziekte veroorzaakt (Engelse link) is een cardiovirus, uit de Picornaviridae-familie. Het vermenigvuldigt zich in de hartspiercellen, waardoor het weefsel zodanig beschadigd raakt dat het uiteindelijk de cellen vernietigt.

Overdracht en symptomen

Deze infectie vindt normaal gesproken plaats via de fecaal-orale route, via besmet voedsel of water. Ze kan zich echter niet van de ene olifant op de andere verspreiden.
Het meestvoorkomende gevolg van encefalomyocarditis is een plotselinge dood als gevolg van hartfalen. Maar in minder ernstige gevallen kan deze infectie leiden tot anorexie, lusteloosheid en ademhalingsmoeilijkheden door stuwing van het hart.

3. Mond- en klauwzeer

In het geval van mond- en klauwzeer (Engelse link) gaat het om een zeer besmettelijke, maar bij olifanten zelden dodelijke virale infectie. Het probleem is dat het vee er massaal door wordt getroffen en daarom wil men het uitroeien. Bij wilde dieren treft deze infectie zowel herkauwende als niet herkauwende dieren, waaronder olifanten die in gevangenschap leven.

Het agens dat mond- en klauwzeer veroorzaakt is van de Picornaviridae-familie.

Overdracht en symptomen

De overdracht van dit virus gebeurt via de lucht of door direct contact met besmette dieren of voorwerpen.

Dit is een infectie die vesiculaire en erosieve laesies veroorzaakt op de slijmvliezen van de mond en op de huid van de extremiteiten van het besmette dier.

De incubatietijd is ongeveer 5 dagen, waarna het dier zich depressief en koortsig gaat voelen. Vanaf dat moment beginnen er klinische tekenen in de bek te verschijnen, waaronder een toename van speekselvorming en zelfs het verschijnen van pus.

4. Pokken

Pokken is een andere van de virale infecties die olifanten kunnen treffen. Kenmerkend zijn de zwelling van de huid en slijmvliezen van het hele lichaam. Deze zwelling wordt na verloop van tijd erger en leidt tot het ontstaan van pijnlijke puisten en zweren.

Het virus dat pokken veroorzaakt is een Orthopoxvirus sp, en kan worden beschouwd als een zoönose die zowel mensen als dieren treft. In feite denken deskundigen dat de oorsprong ervan bij olifanten voortkomt uit hun gebruik als middel om kinderen te lokken in Europese dierentuinen.

Olifanten lijden meestal aan gevolgen die variëren van een eenvoudige oog conjuntivitis tot een systemische ziekte die uiteindelijk fataal is.

5. Hondsdolheid

Het virus dat deze ernstige ziekte veroorzaakt is een Lisavirus, dat behoort tot de Rhabdoviridae-familie. Het komt over de hele planeet voor en kan bijna alle soorten zoogdieren treffen.

Overdracht en symptomen

De overdracht van hondsdolheid vindt plaats door contact van het speeksel van een besmet dier met het bloed van een ander dier. Met andere woorden, het verspreidt zich normaal gesproken als gevolg van een beet. De belangrijkste reservoirs van dit virus zijn carnivoren en vleermuizen.

Een olifant die door hondsdolheid is getroffen zal eerst milde symptomen vertonen en vervolgens overgaan tot een absolute gedragsverandering.

Eerst is er sprake van opwinding en agressiviteit, desoriëntatie en gebrek aan coördinatie. Dan zal het dier overgaan naar de verlammingsfase, die kan leiden tot een comateuze toestand. Uiteindelijk zal de neurale schade zo groot zijn dat het dier uiteindelijk sterft.

Differentiële diagnose

Om een goede diagnose te kunnen stellen, moeten dierenartsen hondsdolheid onderscheiden van andere neurologische ziekten. Bijvoorbeeld tetanus of botulisme. Tegelijkertijd moeten ze problemen uitsluiten die het centrale zenuwstelsel aantasten, zoals harde klappen of schotwonden.