De 10 meestvoorkomende ziekten bij varkens

Geschreven en geverifieerd door de bioloog Samuel Sanchez

Laatste update: 21 december, 2022

Varkens worden universeel gebruikt in de vleesindustrie. Het bestaan van bepaalde rassen (zoals het minivarken) vestigt steeds meer hun geldigheid als huisdier. Zowel eigenaars als boeren moeten alert zijn bij het opsporen van de 10 veelvoorkomende ziekten bij varkens die we je hieronder tonen.

Varkens zijn sociale dieren, empathisch, intelligent, en met veel persoonlijkheid. Daardoor is het gemakkelijk op te merken wanneer er iets mis met ze is als hun gedrag verandert. Hier zijn de meestvoorkomende ziekten bij varkens en hoe je ze kunt opsporen voor het te laat is.

De 10 meest voorkomende ziekten bij varkens

1. Coccidiose

Zoals de naam al doet vermoeden, wordt coccidiose veroorzaakt door kleine parasieten die men coccidia noemt. Deze micro-organismen vermenigvuldigen zich in de cellen van hun gastheer, vooral die in het spijsverteringskanaal. De ziekteverwekkers behoren bijvoorbeeld tot het geslacht Eimeria.

De oöcysten (infecterende structuren) worden door de zieke exemplaren uitgescheiden. Ze zijn resistent tegen veel schoonmaakmiddelen en worden uiteindelijk per ongeluk ingeslikt door voorheen gezonde varkens. Deze ziekteverwekkers veroorzaken diarree, uitdroging, abnormaal gekleurde ontlasting, en secundaire infecties.

Bij ernstig aangetaste jonge dieren is er een sterftecijfer van 20%.

2. Exudatieve dermatitis

Exudatieve dermatitis (Engelse link) is een huidaandoening. De veroorzaker is een Staphylococcen-bacterie. Deze bacterie dringt de geschaafde huid binnen en veroorzaakt een infectie.

Dit is een van de meestvoorkomende ziekten bij pasgeboren varkens. Dat komt omdat dragende zeugen een hoge lading ziekteverwekkers in het geboortekanaal hebben. Hierdoor raken hun nakomelingen meteen na de geboorte besmet.

Biggen kunnen gewond raken doordat ze tijdens de eerste levensdagen om de spenen van de moeder concurreren, wat een uitstekende omgeving voor de ziekteverwekker biedt.

Zoals uit professionele bronnen blijkt, verschijnen de ernstigst geïnfecteerde laesies bij zogende varkens en is het sterftecijfer in dit stadium hoog. Bij volwassen dieren kan het daarentegen in een subacute en multifocale vorm voorkomen.

De huid van aangetaste varkens wordt donker door overmatige talgafscheiding.

3. Varkensdysenterie

Varkensdysenterie (Engelse link) is een ernstige ziekte die veroorzaakt wordt door de bacterie Brachyspira hyodysenteriae. Het is een aandoening die uniek is voor varkens, maar deze bacterie kan ook bij knaagdieren worden aangetroffen. De ziekte veroorzaakt mucohemorragische diarree en ontstekingen die beperkt blijven tot het darmmilieu.

De bacterie wordt per ongeluk opgenomen en het duurt 5-21 dagen voor de symptomen verschijnen. Het micro-organisme tast het epitheel van de darm aan, zodat de verschijnselen lijken op die van coccidiose:

• diarree (in dit geval met bloed)
• uitdroging
• gewichtsverlies
• apathie
• ingevallen oogkassen

Als deze aandoening onbehandeld blijft, kan ze een sterftecijfer van 50% of meer bereiken.

4. Porcien parvovirus

Porcien parvovirus is een vrij resistent virus dat zich in de varkensdarm vermenigvuldigt, maar meestal geen duidelijke klinische verschijnselen veroorzaakt.

Het is ook opmerkelijk dat het enkele maanden buiten de gastheer kan blijven en resistent is tegen veel soorten ontsmettingsmiddelen. Het is dus een veelvoorkomende ziekteverwekker om op boerderijen mee te moeten leven.

Het enige echte probleem dat dit virus veroorzaakt is het verlies van het voortplantingsvermogen bij niet-gevaccineerde zeugen. Het is gebruikelijk dat kleine worpen gepaard gaan met een hoog percentage embryonaal verlies, gemummificeerde biggen van variabele grootte, en een verhoogd aantal dode biggen op de boerderij.

5. Mastitis, metritis, agalactia (MMA)

Deze drie aandoeningen, samen het MMA-syndroom genoemd, vertegenwoordigen enkele van de meestvoorkomende ziekten bij fokvarkens, vooral bij wijfjes. Mastitis verwijst naar infectie van de melkklieren van de zeug, metritis verwijst naar ontsteking van de baarmoeder, en agalactie naar het ontbreken van melk in de spenen tijdens het zogen.

Het duidelijkste symptoom van deze aandoening is de aanwezigheid van gezwollen, compacte, roodachtige, warm aanvoelende spenen bij de pas geworpen zeug. Ook biggen kunnen ernstig door deze gebeurtenis getroffen worden, want ze kunnen niet meer normaal zogen. Ze zullen uiteindelijk sterven aan hypoglycemie (totaal gebrek aan suikers in het bloed).

6. Leptospirose

Leptospirose is een van de meestvoorkomende ziekten bij varkens en wordt veroorzaakt door de bacterie Leptospira interrogans. Het veroorzaakt meestal nierproblemen.

Men brengt echter ook voortplantingsstoornissen met deze aandoening in verband. Je moet er rekening mee houden dat het een zoönose is. Dat wil zeggen dat ook mensen erdoor kunnen getroffen worden.

Het veroorzaakt symptomen als koorts, slechte eetlust, depressie, abortussen in het derde trimester (bij zeugen), verhoogde productie van zwakke biggen, geelzucht, bloedingen, en, in het ergste geval, plotselinge dood.

Sommige zoogdiersoorten (zoals ratten en egels) fungeren als reservoirs voor deze ziekteverwekker. Deze moet men dus koste wat kost uit de buurt van de varkenshouderij houden.

7. Ademhalingsziekten

Ademhalingsziekten komen vaak voor bij varkens en de veroorzaker verschilt van geval tot geval. Enkele van de meestvoorkomende zijn onder andere:

• Pasteurella multocida longontsteking. Deze agentia dringen de neusgangen van het varken binnen en veroorzaken atrofie van de turbinaten. Dan gaan ze naar de longen en ontsteken bronchi en alveoli, waardoor een acute longontsteking ontstaat.
• Mycoplasma Hyopneumoniae longontsteking. Deze ziekteverwekker veroorzaakt een chronische ademhalingsziekte en versterkt de symptomatologie van andere aandoeningen, zoals griep en het varkens respiratoir syndroom.
• Atrofische rhinitis. Bij deze pathologie raken de weefsels van de neusholtes ontstoken en veroorzaken een duidelijke aanleg voor andere ziekten.
• Influenza. Influenza, of varkensgriep, is een ademhalingsziekte van grote ernst door de overdraagbaarheid en het zoönotische potentieel. Er zijn bijna geen boerderijen zonder positieve gevallen. Daarom beschouwt men het wereldwijd als endemisch.

Deze ademhalingsziekten veroorzaken meestal klachten zoals hoesten, dyspneu (ademnood), niezen, groeiverlies, en een verhoogde kans op sterfte bij getroffen varkens. Omdat de etiologieën op elkaar lijken, is het diagnosticeren soms ingewikkeld.

In dit artikel hebben we je iets over de 10 meestvoorkomende ziekten bij varkens verteld: 6 gedetailleerd en 4 van een algemeen respiratoir type. Ze vereisen allemaal onmiddellijke veterinaire aandacht, want ze zijn zeer besmettelijk. In een paar weken tijd kunnen ze de hele groep varkens aantasten.