Bloedvergiftiging bij reptielen: oorzaken, symptomen en behandeling

Geschreven en geverifieerd door de bioloog Samuel Sanchez

Laatste update: 21 december, 2022

Reptielen en amfibieën komen steeds vaker voor als huisdieren. Dat komt omdat een exotisch huisdier in een genaturaliseerd terrarium een schat aan biologische kennis oplevert. Die kan niet op andere manieren verkregen worden. Toch zijn er bepaalde ziekten die het leven van je exotische dier in een paar uur in gevaar kunnen brengen. Heb je al eens gehoord van bloedvergiftiging bij reptielen?

Wat is bloedvergiftiging?

Men denkt dat de term bloedvergiftiging verwijst naar het binnendringen van bacteriën in de bloedbaan van het lichaam, maar dit is niet helemaal waar. Wanneer ziekteverwekkende micro-organismen door langdurige infectie in de bloedbaan terechtkomen, heet het geïsoleerde beeld bacteriëmie. 

Bloedvergiftiging is het geheel van levensbedreigende fysiologische, pathologische en biochemische afwijkingen die met bacteriëmie gepaard gaan.

Deze afwijkingen zijn het gevolg van een buitensporige immuunrespons van het getroffen dier, doordat het lichaam de door het bloed overgedragen bacterie met alles wat het kan probeert te bestrijden. Septische shock is het ernstigste stadium van deze pathologie.

Hoewel ze niet precies analoog zijn, worden in de dierengeneeskunde beide termen door elkaar gebruikt, want bloedvergiftiging is een vorm van bacteriëmie met sepsis. Bij reptielen zijn de meestvoorkomende ziekteverwekkers bij septische ziekte die verwekkers die behoren tot de geslachten Aeromonas en Pseudomonas, hoewel er veel meer zijn.

Septicemic cutaneous ulcerative disease (SCUD)

Septicemic cutaneous ulcerative disease is een specifieke variant van deze aandoening die waterschildpadden treft. De veroorzaker is Citrobacter freundii, hoewel ook andere bacteriën zijn geïsoleerd uit laesies die tijdens het pathologisch verloop ontstaan.

Bij SCUD zijn de schildplaatjes van de schildpad puistig en kunnen ze een atypische purulente afscheiding vertonen. Abcessen en leverlaesies zijn normaal, maar de typische septische toestand wordt meestal niet met deze ziekte in verband gebracht.

Oorzaken van bloedvergiftiging bij reptielen

Zoals we gezien hebben, is bloedvergiftiging een aandoening die veroorzaakt wordt door het binnendringen van bacteriën in de bloedbaan van het dier. Dit zijn enkele van de meestvoorkomende oorzaken:

• Uitwendige verwondingen. Een wond als gevolg van een klap, een brandwond, of een verwonding door een terrariumgenoot kan bacteriën tot voorbij de opperhuid doen infiltreren. Als de oppervlakkige infectie onbehandeld blijft, komen de bacteriën in de bloedbaan terecht en veroorzaken bloedvergiftiging.
• Parasitaire aantastingen. De aanwezigheid van uitwendige parasieten (mijten) of inwendige parasieten (nematoden en andere “wormen”) veroorzaakt een verzwakking van het immuunsysteem van het dier. Dit maakt het gemakkelijker voor commensale of schadelijke bacteriën om de biologische barrières van het lichaam te overwinnen en het bloed te bereiken.
• Slechte omstandigheden in het terrarium. Een te hoge of te lage luchtvochtigheid, te grote temperatuurschommelingen, of een ontoereikende fotoperiode in het terrarium leiden tot immunosuppressie van het dier.

Alle bloedvergiftigingen bij reptielen vloeien voort uit een zeer ernstige infectie. Deze kan echter ook door externe factoren zoals stress, parasitose of verwondingen geprovoceerd worden. Daarom is het heel belangrijk om een dierenarts te bezoeken zodra je een teken van ziekte bij je huisdier opmerkt.

Symptomen

De symptomen van bloedvergiftiging bij reptielen zijn systemisch, d.w.z. ze doen zich niet op één plaats van het lichaam voor. Omdat de bacteriën zich via de bloedbaan verspreid hebben, zullen de meeste organen en inrichtingen in meer of mindere mate aangetast zijn. Enkele van de tekenen van deze aandoening zijn:

• Benauwdheid van de luchtwegen, die zich kan uiten met kraken en piepen.
• Lethargie.
• Convulsies en spasmen.
• Zwakte of totaal onvermogen zich te bewegen.
• Verlies van spiercontrole.
• Verkleurde vlekken op sommige delen van het lichaam, wat wijst op een tekort aan zuurstof.

Vochtophoping, lage lichaamstemperaturen, en systematisch voedsel weigeren zijn ook tekenen van bloedvergiftiging bij reptielen. Als je huisdier aan deze aandoening lijdt zal het er extreem ziek uitzien. Verspil dus geen tijd en ga naar je dierenarts.

Diagnose

De diagnose van bloedvergiftiging is gebaseerd op de symptomen van het dier en de omgevingsparameters  zoals voeding, licht, temperatuur, vochtigheid, en vuil. Als de basisgegevens verzameld zijn door het de eigenaar te vragen, zal de dierenarts een algemene lichamelijke controle van het huisdier uitvoeren.

De specifieke tests die gedaan moeten worden zijn coprologische analyse (ontlastingskweken) en bloedonderzoek. Hiermee worden bacteriën in het bloed en de ontlasting opgespoord en de diagnose bevestigd. Als de bloedvergiftiging bevestigd is, is er geen tijd te verliezen.

Behandeling van bloedvergiftiging bij reptielen

Als bij het dier bloedvergiftiging is vastgesteld, zal de dierenarts onmiddellijk breedspectrum antibiotica voorschrijven. Dit zullen waarschijnlijk generieke geneesmiddelen zijn. Je kunt echter niet wachten tot alle in het bloed aanwezige bacteriën geïsoleerd en geclassificeerd zijn. Je moet direct met de behandeling beginnen die de dierenarts voor heeft geschreven. In dit scenario telt elke seconde.

Afgezien van antibiotica zal het reptiel in het ziekenhuis moeten worden opgenomen voor ondersteunende behandeling. De reden hiervoor is dat het dier waarschijnlijk te zwak en uitgedroogd zal zijn om nog biologische functies uit te voeren. De ondersteunende behandeling omvat intraveneuze vloeistoftherapie, toepassing van warmtebronnen, en in sommige gevallen zelfs zuurstofsuppletie.

Eenmaal thuis, vergeet dan niet je huisdier de medicijndoses te geven zoals voorgeschreven door je dierenarts. Anders kan de infectie nog heviger worden.

Prognose en preventie

bloedvergiftiging bij reptielen loopt meestal goed af als er op tijd wordt ingegrepen, want de meeste reptielen reageren goed op een agressieve antibioticabehandeling. De micro-organismen kunnen echter onherstelbare schade aan een orgaan hebben toegebracht. Het huisdier kan in dat geval speciale zorg nodig hebben. Je dierenarts zal je hierover adviseren.

De beste manier om bloedvergiftiging te voorkomen is altijd de omgeving van het reptiel schoon, stabiel, geschikt voor zijn behoeften, en vrij van bacteriën te houden. Als je huisdier toch ziek wordt, ga dan naar een dierenarts voor het te laat is.