Hirudo Medicinalis: de medicinale bloedzuiger

De Hirudo medicinalis is een bloedzuiger, en dus een ongewervelde van de Annelida-fylum en de Hirudinae familie. Deze specifieke soort bloedzuiger wordt al eeuwenlang gebruikt voor medische doeleinden, en hier kreeg hij zijn meer gebruikelijke naam door: de medicinale bloedzuiger.

De geschiedenis van de medicinale bloedzuiger

Er zijn schriftelijke verslagen van mensen die bloedzuigers voor medische doeleinden gebruikten die helemaal teruggaan naar het oude Egypte, Griekenland, Rome en Mesopotamië. Tijdens de Middeleeuwen waren bloedzuigers eigenlijk relatief normaal voor de behandeling van een grote verscheidenheid aan aandoeningen.

Dit kwam omdat men dacht dat het lichaam uit vier humores (lichaamssappen) bestond:

• Bloed
• Gele gal
• Zwarte gal
• Slijm

De theorie was dat elke verandering in de balans van de vier humores tot medische problemen leidde. Dit betekende dat het uitzuigen van een beetje van het belangrijkste lichaamssap (bloed) de sleutel was om dat evenwicht te herstellen. Ze hadden twee belangrijke manieren om dat te doen: aderlaten en medicinale bloedzuigertherapie.

Anatomie

De medicinale bloedzuiger is een hermafrodiet, een gesegmenteerde worm van de Annelida-fylum en de Hirudinae-familie. Van alle 600 verschillende soorten bloedzuigers is deze op medisch gebied de meest waardevolle.

Als ze gegeten hebben kunnen volgroeide volwassen bloedzuigers bijna 20 cm groot worden. Als ze niet gegeten hebben zijn ze ongeveer een derde van die lengte lang. Ze hebben twee zuignappen, een achteraan en een vooraan in hun lichaam.

De ‘voorste’ zuignap fungeert als zijn mond. Hij is klein, beweeglijk en heeft drie kaken die hem helpen om bloed op te zuigen. Elke kaak heeft 60 tot 100 tanden, die in de kaak een soort ‘Y-vorm vormen. De ‘achterste’ zuignap is er eigenlijk alleen maar om hem te helpen zich aan te haken en vast te houden.

Speeksel medicinale bloedzuiger

Medicinale bloedzuigers hebben speekselklieren die ongeveer 60 verschillende eiwitten afscheiden. Ze hebben allemaal verschillende medische eigenschappen. Hier zijn enkele van de meest vermeldenswaardige:

• Anticoagulantia: voornamelijk hirudine, dat voorkomt dat trombine stolt.
• Vasodilatoren: deze stoffen zijn vergelijkbaar met histamine, en ze maken je slagaders groter, waardoor er meer bloeddoorstroming ontstaat.
• Verdoving: bloedzuigerbeten zijn pijnloos, en veel mensen geloven dat dit komt omdat hun speeksel een verdovingsmiddel bevat.
• Anti-inflammatories of ontstekingsremmers.
• Antimicrobiële stoffen.
• Proteïnaseremmers.

Toepassing medicinale bloedzuiger

Medische behandelingen met bloedzuigers worden ook wel ‘bloedzuigertherapie’ genoemd. Men bewaart de bloedzuigers op een koele plaats in glazen potten met een vochtige doek eroverheen. Een bloedzuiger kan namelijk niet in een luchtdichte pot overleven.

Als je ze eruit wilt halen, dan moet je een pincet en een kleinere glazen pot gebruiken om ervoor te zorgen dat ze niet weg kunnen en vervolgens zet je ze op de juiste plaats. Ook moet de huid waarop je ze wilt bevestigen schoon zijn. Als de bloedzuiger niet bijt, dan kun je wat suikerwater op de huid aanbrengen.

Als je een bloedzuiger eenmaal hebt verwijderd (hij laat van zichzelf los als hij helemaal vol zit), dan zal de wond nog een paar uur open blijven. Je hebt dus een gaasje nodig om over de wond aan te brengen. Haal deze er de volgende dag af en gebruik vervolgens een nieuwe, nadat je hebt gecontroleerd hoe de wond eruit ziet.

Het gezwollen gebied zou er al na een paar dagen veel beter uit moeten zien. Als de bloedzuiger niet is losgekomen, zelfs niet als hij vol is, dan moet je wat zout water op het gebied aanbrengen. Dat maakt het gemakkelijker om hem eraf te krijgen en je loopt niet het risico op een infectie omdat je hem er niet af hoeft te rukken.

Medicinale bloedzuigers zijn slechts voor eenmalig gebruik. Er zijn echter geen gevallen bekend van infecties door hun beet.

Omstandigheden voor bloedzuigertherapie als behandeling

Hier zijn enkele van de belangrijkste aandoeningen waarvoor mensen bloedzuigertherapie hebben toegepast:

• Gewrichtsontsteking
• Herstel na plastische chirurgie
• Migraine
• Trombose uitwendige aambeien
• Chronisch eczeem

Er gaat een oud verhaal over pelgrims op de route Camino de Santiago (in Spanje), en hoe ze pauzeerden bij vijvers en rivieren. Ze gebruikten die plekken als een plek om zich op te frissen en te revitaliseren na een lange reis. Aldaar kregen ze onverwachts hulp. De bloedzuigers in het water verlichtten een eventuele zwelling en ze voorkwamen bloedstolsels.

Bloedzuigertherapie: voordelen en waarschuwingen

Bloedzuigertherapie heeft geen bijwerkingen of andere bekende negatieve gevolgen. Het is ook veilig en volledig onschadelijk. Maar er zijn enkele gevallen waarbij je beter geen bloedzuigertherapie kunt toepassen.

Een van de belangrijkste waarschuwingen is om geen bloedzuigertherapie uit te voeren op iemand met een zwak immuunsysteem of arteriële insufficiëntie. Er is ook een risico op infectie door de bacterie Aeromonas hydrofilie.

Deze bacterie heeft een symbiotische relatie met de medicinale bloedzuiger. De bacterie leeft in zijn darmen, en het verstrekt een enzym waarmee de bloedzuiger bloed kan verteren.

Nog één ding moeten we vermelden: bloedzuigertherapie mag alleen een laatste redmiddel zijn, als niets anders heeft gewerkt. Het is ook essentieel om een patiënt alle informatie te geven en toestemming te vragen. Je moet ook vermelden dat het een procedure is die alleen in een ziekenhuis mag plaatsvinden.