De gewoonten van het pinchéaapje

Geschreven en geverifieerd door biochemie Luz Eduviges Thomas-Romero

Laatste update: 31 december, 2022

Het pinchéaapje (Saguinus oedipus) is een soort platypus primaat uit de familie Callitrichidae. De verspreiding van dit dier is beperkt tot een klein junglegebied begrensd door de Colombiaanse Caribische kust.

Er zijn veel algemene namen voor dit dier, en cotton-top tamarin (Engelse link) is er een van. De namen verwijzen meestal naar het meest opvallende kenmerk van deze soort: de witte kleur van hun kuif en manen.

Hoe herken je het pinchéaapje?

Grootte en kleur zijn de meest opvallende onderdelen van deze primaat. Ze zijn vrij klein en de volwassen aap weegt minder dan 0,5 kilogram. Bovendien hebben ze zilverkleurig haar aan de zijkanten van hun hoofd. Ook is hun gezicht verstoken van haar en is hun huid zwart.

Hun rug is voornamelijk zwart of bruin, terwijl hun armen en benen overwegend wit of gelig zijn. Bovendien zijn hun stuit en binnenkant van de dijen roodachtig-oranje en dat geldt ook voor de basis van de staart, terwijl de punt zwartachtig is.

daarnaast is het belangrijkste kenmerk dat het pinchéaapje onderscheidt van andere apen dat ze nagels hebben in plaats van klauwen. Andere onderscheidende kenmerken zijn de aanwezigheid van twee kiezen in plaats van drie aan elke kant van de kaak. Ook is hun staart iets langer dan hun lichaam en kunnen ze die niet gebruiken om dingen te grijpen.

Habitat en geografische verspreiding van het pinchéaapje

Het pinchéaapje is endemisch in Colombia. Hij bewoont (Engelse link) voornamelijk een relictbos van 4.300 hectare dat bestemd is voor de bescherming van het droge bos. Deze exclusieve habitat van de soort bevindt zich in de gemeente San Juan Nepomuceno, nabij Barranquilla, hoofdstad van het Departmento del Atlantico, in de Colombiaanse Caraïben.

Deze kleine aap is boombewonend, want hij bewoont het bovenste bladerdak van het tropisch regenwoud en het droge loofbos. Bovendien past het pinchéaapje zich aan in stroken of flarden secundair of resterend bos en kan hij leven in relatief verstoorde habitats.

Voortplanting en levensverwachting van het pinchéaapje

Deze aap heeft een monogaam voortplantingssysteem. Het is zelfs interessant om te weten dat ze twee keer per jaar een niet-identieke tweeling ter wereld brengen. Verder is de voortplantingsmethode coöperatief, een praktijk die bij veel andere primaten niet voorkomt.

Bij dit type voortplanting worden volwassen “helpers” ingezet die in de familie blijven en ouderlijke ervaring opdoen in plaats van zich zelf voort te planten. Deze praktijk kan resulteren in het hoogste voortplantingspotentieel van alle primaten.

Volgens studies heeft deze soort een seizoensgebonden voortplanting: vrouwtjes worden alleen zwanger en geven borstvoeding van januari tot juni. Bovendien duurt de dracht ongeveer 140 dagen en is hun levensverwachting in gevangenschap ongeveer 25 jaar.

Pinchéaapjes  zijn voornamelijk insecteneters en frugivoren. Insecten vormen 40% van hun dieet en fruit nog eens 38%.

Enkele opvallende sociale gebruiken

Het pinchéaapje leeft in groepen van maximaal 19 individuen en het zijn dagdieren. Meestal bestaan de groepen uit een gepaard dominant paar en één tot zeven ondergeschikte jonge individuen van beide geslachten.

Uiteindelijk vormen deze ondergeschikte leden kleine groepen en migreren in en uit het woongebied van de hoofdgroep. Het huisbereik van elke groep varieert van 17 tot 25 hectare.

Het pinchéaapje  is territoriaal en gebruikt geurmarkeringen om zijn territorium te markeren. Maar in plaats van fysiek contact wanneer ze in contact komen met andere groepen, zullen de leden de andere groep bedreigen door hun rug en genitale gebied te tonen als territoriaal monster.

Een ernstig bedreigde primaat

De huidige aantallen van de populatie pinchéaapjes zijn nog onduidelijk, hoewel schattingen aangeven dat de soort afneemt. Dit betekent dat meer dan 80% is uitgestorven in de laatste drie generaties (18 jaar) door de vernietiging van hun leefgebied.

Helaas staat dit leefgebied bloot aan intensieve kolonisatie en bosverlies. Al in 1978 gaven schattingen aan dat 75% van het oorspronkelijke verspreidingsgebied van de soort was verkleind door landbouw en begrazing. Daarom moeten we enkele uitzonderlijke instandhoudingsinspanningen leveren om de soort voor uitsterven te behoeden.