Mijn leguaan eet niet: waarom?

Geschreven en geverifieerd door de bioloog Samuel Sanchez

Laatste update: 21 december, 2022

Leguanen (en alle omnivore reptielen in het algemeen) zijn woeste dieren die bijna nooit voedsel weigeren. In dit artikel vertellen we je wat je moet doen als je leguaan niet eet.

En trouwens, dit advies geldt ook voor andere exotische huisdieren met een ectothermische temperatuurregulatie methode. Denk bijvoorbeeld aan dieren zoals hagedissen, gekko’s, slangen, schildpadden en amfibieën.

Reptielen eten minder dan zoogdieren en vogels, omdat hun stofwisseling veel lager is. Dit betekent echter niet dat langdurig verhongeren bij een exotische hagedis als normaal beschouwd moet worden. Achter deze situatie kan een onderliggende ziekte schuilgaan, dus negeer het niet.

Ectothermen voeden

Leguanen van de soort Iguana zijn net als alle reptielen ectotherme dieren. Dit betekent dat hun stofwisselingsprocessen heel weinig warmte opwekken, zodat ze niet in staat zijn hun eigen inwendige temperatuur te regelen. Met andere woorden, ze zijn afhankelijk van de omgeving om op te warmen of af te koelen.

Roofreptielen (zoals gekko’s, varanen en Heloderma) eten niet vaak, ongeveer 1-2 keer per week. Dit komt omdat ze het grootste deel van de dag weinig energie verbruiken en de beschikbaarheid van prooi meestal niet constant is in de omgeving die ze bewonen.

Over het algemeen eten vleesetende dieren minder dan herbivoren. Het is echter belangrijk te onthouden dat de leguaan een primaire herbivoor is. Dit betekent dat hij zich bijna uitsluitend voedt met planten, scheuten en vruchten, hoewel hij soms ook ongewervelde dieren en extra eiwitten van dierlijke bronnen accepteert. Hoewel hij lang niet zoveel eet als een antilope of een koe, eet hij toch een of twee keer per dag.

De basis van het dieet van de tamme leguaan moet bestaan uit groenten die rijk zijn aan calcium, zoals de website VCA Hospitals (Engelse link)  uitlegt.

• 80-90% van zijn calorie-inname zal komen van o.a. bietengroen, mosterdgroen, raapstelen, alfalfahooi, paksoi, boerenkool, peterselie, snijbiet, romaine-sla, koolrabi, andijvie, en paardenbloem.
• Fruit zou slechts de resterende 10-20% moeten uitmaken.

Leguanen zijn herbivoren en eten daarom veel meer dan een hoofdzakelijk insectenetend reptiel.

Waarom eet mijn leguaan niet?

Hoewel dit dier zwaar en woest is, moet opgemerkt worden dat een volwassen leguaan 1 of 2 weken zonder eten kan en er niet al te veel onder lijdt. Omdat het een ectotherm dier is, is hij in staat zijn stofwisseling gedragsmatig te vertragen. Bovendien kan hij de hoeveelheid energie die hij investeert in bewegen, klimmen, of het terrarium verlaten om met de eigenaar te interageren te verminderen.

Als je reptiel een week niet eet, maak je dan geen zorgen, maar let wel op andere klinische verschijnselen. Als het dier gedurende langere tijd niet eet, is het tijd om de volgende redenen waarover we je iets gaan vertellen te overwegen. Daarnaast is een bezoek aan een dierenarts gespecialiseerd in exotische dieren raadzaam.

Slechte terrariumtemperatuur

De eerste fout die veel beginnende houders maken bij het inrichten van het terrarium van de leguaan (of het reptiel in het algemeen) is het niet goed te verlichten of verwarmen ervan. Bedenk dat deze dieren hun energie uit de omgeving halen en daarom een duidelijke thermische gradiënt nodig hebben om het proces uit te voeren dat bekend staat als thermoregulatie.

Een leguaan die niet genoeg warmte uit de omgeving krijgt, zal zijn voedsel niet goed kunnen verteren. De leguaan zal daardoor dus minder  of niet geneigd zijn om te eten. Onthoud de volgende algemene regels om te voorkomen dat jouw leguaan niet meer eet.

• De dagtemperatuur van het terrarium moet variëren tussen de 26 en 29°C. In koude streken kan dit bereikt worden door een warmtedeken aan de zijkanten of onder een deel van het terrarium te leggen. ‘s Nachts kan het temperatuurbereik verlaagd worden tot 21-23° C.
• De koude zone van het terrarium waar het reptiel kan rusten, mag overdag geen temperatuur lager dan 25,5° C  hebben.
• De temperatuur van de warme zone of de rustplaats moet 35 tot 37° C zijn. Om dit te bereiken moet je in het plafond van het terrarium een UVB lamp plaatsen die voldoende warmte afgeeft.

Als de temperatuur onder de 20° C zakt zal het dier zeker ophouden met eten. Als de temperatuur vervolgens blijft dalen zal het niet lang duren voor hij sterft. Het controleren van de thermische parameters van het terrarium is altijd de eerste stap om een antwoord te vinden op de vraag waarom je leguaan niet eet.

Onvoldoende ruimte en te veel stress

Behalve wat betreft de temperatuur kan het terrarium op veel andere manieren tekortschieten. Een terrarium voor een volwassen  leguaan moet bijvoorbeeld minstens 1 meter lang zijn bij 2 meter breed en 2 meter hoog.

De reden hiervoor is dat ze ruimte nodig hebben omdat het klimmers zijn. Het moet ook rotsen en veel takken bevatten, zodat het reptiel zelf de plaats kan kiezen waar het kan thermoreguleren. Als het terrarium kleiner is dan noodzakelijk of slecht is ingericht, zal het reptiel waarschijnlijk door stress stoppen met eten.

Men moet er rekening mee houden dat leguanen groot en zwaar worden. Het is dus niet voldoende ze te houden in een ruimte waar ze zich net kunnen omdraaien en weinig anders.

Dit advies geldt voor alle reptielen. Een ontoereikend terrarium zal alle soorten doen ophouden met eten, ongeacht hun grootte.

Ziekten

Veel ziekten kunnen een leguaan aantasten en tot gevolg hebben dat hij niet eet. Metabole botziekten komen bij deze huisdieren relatief vaak voor. Deze worden veroorzaakt door vele aandoeningen zoals:

• calciumtekort.
• darminfecties.
• nieraandoeningen.
• darmparasieten.
• epidermale mijten.
• orgaanmineralisatie.

Deze aandoeningen komen vaak tot uiting met andere klinische verschijnselen die verder gaan dan alleen maar gebrek aan eetlust. Het spreekt vanzelf dat in deze gevallen een bezoek aan de dierenarts een must is. Vooral als er ook sprake is van bloederige ontlasting, diarree, voortdurend niezen, epidermale wonden, of gezwollen ogen.

Intestinale impactie

Intestinale impactie komt heel vaak voor bij grote reptielen zoals leguanen. Dit treedt op als het dier anorganisch of te zwaar materiaal (zoals stenen) binnenkrijgt. Deze blijven vervolgens steken in een bepaald deel van de darm. Daardoor kan het dier de ontlasting niet uitscheiden. In dit geval stopt de leguaan met eten omdat zijn spijsverteringskanaal verstopt zit.

Uit elkaar gevallen of ontoereikende substraten en een lage terrariumtemperatuur zijn meestal de belangrijkste veroorzakers van impactie. In een vroeg stadium kun je proberen het dier te helpen door het geven van warme baden en massages. Bij ernstige gevallen is chirurgisch ingrijpen de enige optie.

Broedseizoen

Leguanen beginnen hun broedseizoen in oktober-november en dit duurt tot februari. Als je exemplaar reproductief levensvatbaar is, zal het waarschijnlijk stoppen met eten en grote belangstelling tonen om het terrarium te verlaten. Als het een mannetje is, zal hij ook agressiever worden, maar dit is normaal. Veel reptielen stoppen met eten in het broedseizoen.

Je leguaan kan om vele redenen ophouden met eten. Problemen met de temperatuur van het terrarium is echter in de meeste gevallen de hoofdoorzaak. Als je ziet dat deze parameters kloppen, is het beter om preventief naar de dierenarts te gaan. Dit is de enige manier om een pathologie uit te sluiten voor deze chronisch wordt.