De ongelooflijke reis van monarchvlinders

Monarchvlinders zijn een van de bekendste vlindersoorten ter wereld. Dit komt door zijn karakteristieke oranje kleur en zijn lange jaarlijkse trekroute. Dit insect leeft in bijna heel Amerika, van Canada tot het noordelijke deel van Zuid-Amerika.

De kleuren van monarchvlinders

Volwassen monarchvlinders (Danaus archippus) zijn zeer fel gekleurd. Het buitenste deel van hun vleugels is oranje, doorweven met zwarte lijnen. Het binnenste deel van de vleugels is daarentegen geheel oranje.

Dit kleuronderscheid helpt monarchvlinders te overleven. Door de ondoorzichtigheid van het binnenste deel van hun vleugels kunnen ze zich camoufleren met boomschors en andere oppervlakken. Het buitenste deel, dat veel meer in het oog springt, werkt als een visuele waarschuwing voor roofdieren, aangezien deze vlinders giftig zijn als ze worden gegeten.

Dit soort waarschuwing voor roofdieren staat bekend als aposematische kleuring,  dat wil zeggen, een waarschuwende kleuring. Het is een evolutionaire strategie, want de meeste roofdieren associëren felle kleuren, zoals oranje en geel, met gif.

Monarchvlinders bevatten in hun lichaam hartglycosiden, een stof die giftig is voor bepaalde andere dieren. De vlinders krijgen deze eigenschap door zich te voeden met maagdenpalm als ze nog rupsen zijn. Er zijn echter vogelsoorten en knaagdieren die immuun zijn voor dit gif.

De levenscyclus van monarchvlinders

Monarchvlinders kunnen tussen de acht en tien centimeter groot worden en het is heel makkelijk om het onderscheid tussen mannetjes en vrouwtjes te herkennen. De mannetjes zijn iets groter en hebben een zwarte vlek op elke vleugel. Volwassen exemplaren wegen ongeveer een halve gram.

Monarchvlinders maken vier belangrijke fasen door:

1. Alles begint wanneer de eitjes worden gelegd op planten van het Asclepias-geslacht, beter bekend als melkkruid. De eitjes zijn nog geen twee millimeter groot en komen na vier tot acht dagen uit.
2. De larven komen uit de eitjes en voeden zich op hetzelfde blad als waar hun moeder ze heeft gelegd. Uiteindelijk veranderen ze in robuuste rupsen met een geel, zwart en wit gestreept patroon op hun hele lichaam. Ze blijven ongeveer twee weken in dit stadium, afhankelijk van de hoeveelheid voedsel die ze eten.
3. Zodra ze zich voldoende gevoed hebben, bereiden de rupsen zich voor om hun pop te maken, waarmee ze hun proces van metamorfose kunnen beginnen. De pop is fel groen, met gouden vlekken en een zwarte band. Dit proces duurt tien dagen.
4. Aan het einde van de gedaanteverwisseling komt een monarchvlinder uit de pop. Zijn geschatte levensduur zal afhangen van het tijdstip waarop hij geboren is. Vlinders die vroeg in de lente en de zomer worden geboren, leven tussen twee en drie weken. Vlinders die aan het eind van de zomer en het begin van de herfst worden geboren, kunnen wel acht maanden oud worden. Dit zijn de monarchvlinders die de grote reis zullen maken: de massale trek van Canada naar Mexico, en weer terug.

Massale trek van monarchvlinders

De Noord-Amerikaanse monarchvlinders die aan het eind van de zomer worden geboren, maken de massale trek van Canada naar Mexico of Californië. De afstand bedraagt meer dan 5.000 kilometer, en ze doen dit om de winter te ontvluchten. Elk najaar beginnen ze aan hun reis en in het voorjaar keren ze terug.

Er zijn twee belangrijke migratieroutes voor de monarchvlinders. De bekendste loopt van het zuiden van Canada naar het midden van Mexico, naar de staat Michoacán.

De andere route loopt van het zuiden van Canada naar de kust van Californië in de Verenigde Staten. 90% van de in Canada geboren monarchvlinders volgt de eerste route, terwijl de overige 10% de tweede route volgt.

De ongelooflijke reis

Om zich te oriënteren, maken monarchvlinders gebruik van de stand van de zon en de intensiteit van het zonlicht. Het is echter een compleet mysterie hoe dit biologische kompas werkt, aangezien we niet weten hoe vlinders het licht via hun ogen verwerken. Dit is een van de grote mysteries van hoe monarchvlinders elk jaar massaal migreren op zoek naar warmere oorden.

Hoewel Noord-Amerikaanse monarchvlinders het bekendst zijn, komen ze ook in andere delen van de wereld voor. Bijvoorbeeld heel noordelijk Zuid-Amerika (Venezuela en Colombia) en zuidelijk Florida. Bovendien zijn ze onlangs geïntroduceerd in Australië, Nieuw-Zeeland, Hawaï en Spanje.

Monarchvlinders worden momenteel beschouwd als een bedreigde diersoort. Dat komt doordat de groep die elk jaar de massale trek maakt, steeds kleiner wordt. Er zijn vele redenen voor deze afname en de mens is de belangrijkste factor.

Gebrek aan melkkruidplanten als gevolg van ontbossing is een factor die directe gevolgen voor hen heeft. Bovendien hebben we de laatste decennia gezien dat het gebruik van herbiciden op landbouwvelden ook hun populatie heeft doen afnemen.