Wat is afwisselende reproductie bij dieren precies?

Voortplantingsmechanismen zijn meestal gericht op een specifiek doel – zoals de productie van grote nakomelingen of genetische diversiteit. Er zijn echter andere manieren om de voordelen van verschillende strategieën te combineren. Dit is het geval bij afwisselende reproductie.

Hoewel deze reproductieve aanpassing vaker voorkomt bij planten, oefenen sommige dieren het ook uit. In dit artikel kun je leren hoe dit type voortplanting werkt en welke voordelen het heeft ten opzichte van seksueel en aseksueel. Mis het niet.

Wat is afwisselende reproductie?

Afwisselende reproductie is een strategie die bestaat uit twee fasen die elkaar afwisselen. de ene is de seksuele en de andere aseksuele fase. Bij planten zonder bloemen, waar deze strategie vaker voorkomt, zijn de fasen als volgt:

• Sporophyte fase : De plant produceert sporen die aanleiding geven tot andere die genetisch identiek zijn aan het origineel.
• Gametofytenfase: In deze fase produceert de plant vrouwelijke en mannelijke gameten, die zich zullen verenigen met die van andere planten, om genetische diversiteit te creëren en inteelt en homozygotie te voorkomen. Met andere woorden, seksuele voortplanting verhindert dat alle exemplaren van een soort ‘gelijk’ zijn.

Voordelen van afwisselende reproductie bij dieren

Bij dieren met deze strategie komen ook de seksuele en aseksuele fasen voor, maar deze nemen verschillende vormen aan, afhankelijk van de soort. Het uiteindelijke doel is om het nageslacht te maximaliseren en de inspanning te minimaliseren.

Zo zorgen de dieren bij ongeslachtelijke voortplanting voor een groot aantal nakomelingen. Ondertussen behouden ze met de aseksuele fase de genetische diversiteit die nodig is voor het voortbestaan van de soort. In de volgende paragrafen kun je meer lezen over de diersoorten die deze voortplantingsstrategie toepassen.

Voorbeelden van afwisselende reproductie bij dieren

Afwisselende reproductie komt vooral voor bij ongewervelde dieren. Hoewel het in het begin moeilijk voor te stellen is, zijn de voorbeelden die we je hieronder geven soorten die je zeker op een bepaald punt in je dagelijkse leven bent tegengekomen.

Reproductie van mieren en bijen

Zowel bijen als mieren hebben een koningin. Zij is door seksuele voortplanting verantwoordelijk voor het genereren van nieuwe leden voor de kolonie, aan het begin van de vorming van de mierenhoop of de bijenkorf. Tijdens deze fase zullen alle dochters van de koningin het resultaat zijn van het mengen van het opgeslagen mannelijke sperma en de genen van het vrouwtje.

Op een bepaald moment in het leven van de kolonie, wanneer deze volwassen en functioneel is, zal de koningin onbevruchte eieren leggen. Daaruit komen mannetjes uit voort voor een nieuwe cyclus van seksuele voortplanting. Dit is de ongeslachtelijke fase van de voortplanting van bijen en mieren, aangezien deze mannetjes worden geboren door parthenogenese van de koningin.

Mannelijke mieren hebben half zoveel genetische informatie (haploïde) als koninginnen en werksters (diploïde).

Reproductie van kwallen

De meeste neteldieren of kwallen doorlopen een levenscyclus die de 2 soorten voortplanting samenbrengt. De afwisseling is als volgt:

• Volwassen kwallen : de kwal reproduceert seksueel met andere individuen van zijn soort en produceert eieren.
• Larve: Uit deze eieren wordt een variabel aantal larven geboren, die een metamorfose ondergaan om een poliep te worden.
• Poliepfase: in deze levensfase fragmenteren poliepen om zich te vermenigvuldigen. Elke poliep die wordt gegenereerd door ongeslachtelijke voortplanting zal leiden tot een volwassen kwal. Daarna zal de cyclus opnieuw worden gestart.

Schaaldieren met afwisselende reproductie

Schaaldieren van het geslacht Daphnia, worden ook wel watervlooien genoemd, hoewel ze niets met insecten te maken hebben. Zij planten zich seksueel voort, om alleen vrouwtjes te produceren onder gunstige omgevingsomstandigheden. In onvriendelijke omgevingen – zoals een plotselinge koudegolf – planten deze vrouwtjes zich echter voort door parthenogenese.

Deze afwisselende reproductie die zich aanpast aan plotselinge veranderingen in de omgeving is vooral zo goed omdat uit deze parthenogenese alleen mannetjes zullen worden geboren. Op deze manier zorgen de populaties voor het voortbestaan van de soort. Het aantal mannetjes zal nooit groter zijn dan dat van vrouwtjes.

Andere insecten met afwisselende reproductie

Er is een insect genaamd phylloxera (Phylloxera vitifoliae), ook wel druifluis genoemd, dat op de werking van wijnstokken parasiteert. In hun seksuele fase paren mannetjes en vrouwtjes, zodat het vrouwtje een enkel ei legt. Dat ei komt in de zomer uit en brengt alleen vrouwtjes voort. Deze vrouwtjes leggen eieren door parthenogenese, waardoor andere vrouwtjes ontstaan.

Wat is de dominante fase?

De seksuele fase van deze cycli is om een eenvoudige reden meestal de dominante. Zoals studies uitleggen (Engelse link), voorkomt de aanwezigheid van een vaderlijk en een moederlijk chromosoom in het genoom van het nageslacht dat ontstaat door seksuele reproductie dat schadelijke mutaties ontstaan.

Als een dier een paar chromosomen van elk type heeft in plaats van slechts één, is het mogelijk dat, als een van hen disfunctioneel is, de andere dit gebrek kan compenseren. Aangezien de aseksuele fasen exacte kopieën van de moeder zijn, is de kans groter dat sommige pathologieën of mutaties zich in een hele generatie manifesteren.

Als er aanwijzingen zijn dat alle levende wezens van dezelfde plaats komen, worden deze geïllustreerd door processen zoals afwisselende reproductie. Op dit moment lijkt het erop dat dieren biologische processen hebben die vergelijkbaar zijn met die van planten. De realiteit is echter dat ze nooit echt volledig zijn geweest.