Verschillen tussen vergelijkende psychologie en ethologie

Net als elk ander biologisch kenmerk, is gedrag iets wat kan worden gemeten, en vergelijkende psychologie en ethologie zijn twee verschillende manieren om dit te doen.

Wat is vergelijkende psychologie?

Vergelijkende psychologie bestudeert de overeenkomsten en verschillen in dierengedrag. In het bijzonder richt het zich op het oplossen van verschillende problemen door leren.

Wat is ethologie?

Ethologie is de wetenschappelijke studie naar het gedrag van dieren, in het bijzonder met behulp van een definitie van gedrag als een reeks waarneembare activiteiten die het dier uitvoert in relatie tot zijn omgeving en zijn zenuwstelsel.

Geschiedenis van de studie van dierengedrag

Vroege studies over dierengedrag waren schriftelijke beschrijvingen, en we kunnen een vroeg voorbeeld vinden in het werk van Aristoteles, Historia Animalium.

Tijdens de middeleeuwen verschenen in deze beschrijvingen fantastische details. In feite klopten illustraties niet met de realiteit en beschreven mensen dieren in magische termen als het resultaat van legende en folklore.

Vanaf de zeventiende eeuw beginnen we meer uitgebreide werken te vinden, waaronder enkele over vogelgezang of hoe vogels hun nest maken.

In de negentiende eeuw, met de theorieën van Lamarck en Darwin, werd evolutie een belangrijk onderdeel van het beschrijven van dierengedrag. Veel wetenschappers begonnen beweringen over intelligentie van dieren te maken en ook gedragsexperimenten uit te voeren.

In de twintigste eeuw waren experimentele studies in twee verschillende denkrichtingen onderverdeeld:

• Gedrag of de Amerikaanse school. Deze gedachtegang bestudeert hoe dieren problemen oplossen door in een kunstmatige omgeving, zoals een laboratorium te leren. Dit leidde vervolgens tot theorieën over positieve en negatieve versterking.
• Innatisme of de Europese school. Dit richt zich op het gedrag van dieren in hun natuurlijke omgeving. De bioloog Oscar Heinroth is een bijzonder belangrijke onderzoeker en was de eerste die de definitie van ethologie die we tegenwoordig kennen gebruikte.

Hoe bestudeer je gedrag in de ethologie?

Als wetenschappers moeten onderzoekers conclusies trekken door gegevens te meten en te analyseren. In de ethologie wordt gedrag geanalyseerd met behulp van de vier belangrijkste normen van Heinroth:

• Het dier moet in zijn natuurlijke omgeving worden geobserveerd.
• Er mag geen interferentie zijn van de waarnemer.
• Gedragskenmerken moeten worden onderverdeeld in afzonderlijke eenheden die patronen worden genoemd.
• Deze patronen moeten waarneembaar, meetbaar en te differentiëren zijn.

Elk gedragskenmerk heeft ook een verklaring die betrekking moet hebben op de ontwikkeling, evolutie, functionaliteit en biologie van het dier. Zoöloog Tinbergen definieerde onder andere de volgende benaderingen:

• Ontogenetisch: probeert uit te leggen op welk punt een bepaald gedragskenmerk in de ontwikkeling van het dier voorkomt.
• Causaal: omvat de neuronale, morfologische en fysiologische mechanismen die het gedrag mogelijk maken.
• Fylogenetisch: onderzoekt hoe een gedragskenmerk zich tot op de dag van vandaag heeft ontwikkeld.
• Functioneel: rechtvaardigt waarom natuurlijke selectie dat gedrag heeft bevorderd.

De verschillen tussen vergelijkende psychologie en ethologie

Hoewel historisch gezien de twee aan elkaar gerelateerd zijn en hun onderscheid onduidelijk was, zijn er enkele kleine nuances die onderling verschillen:

• Ethologie vindt zijn oorsprong in Europa, terwijl vergelijkende psychologie populair werd in de Verenigde Staten.
• Vergelijkende psychologie maakt deel uit van de psychologie, terwijl ethologie dichter bij de zoölogie staat.
• Ethologie legt meer nadruk op het instinct en het natuurlijke gedrag van een soort, terwijl vergelijkende psychologie zich op leren en de ontwikkeling van gedragstheorieën richt.
• De methoden die in de vergelijkende psychologie worden gebruikt, zijn gericht op laboratoriumwerk en reacties op verschillende variabelen. Ethologie daarentegen gebruikt observatie in het veld zonder tussenkomst van de waarnemer.

Beide wetenschappen willen echter in wezen hetzelfde begrijpen: hoe en waarom een gedragskenmerk voorkomt.