Waarom is de Siamese kempvis agressief?
Geschreven en geverifieerd door de bioloog Cesar Paul Gonzalez Gonzalez
De Siamese kempvis (Betta splendens) is een vis die erg in trek is in aquaria vanwege de vinnen en de heldere kleuren waar ze bekend om staan. Bovendien zijn deze vissen gemakkelijk in thuisaquaria te houden.
Daardoor zijn ze zeer aan te bevelen voor wie nieuw is in het houden van een aquarium. Niet alles is echter perfect: kempvissen zijn vaak agressief, wat een problematische eigenschap van de soort is.
Hoewel het misschien niet zo lijkt, is gedrag een adaptieve eigenschap bij dieren, en er zit dus een reden achter de vijandigheid van deze soort. Lees verder om te ontdekken waarom kempvissen agressief zijn.
Hoe ziet een vrijlevende de Siamese kempvis eruit?
Het lichaam van de Siamese kempvis bereikt een grootte van ongeveer 6 centimeter en draagt vrij grote staart-, anaal- en buikvinnen.
De natuurlijke kleuring van deze vissen vertoont een groen-bruine vergroeiing met felle stippen en strepen. Ook is er duidelijk seksueel dimorfisme: de mannetjes zijn fleuriger, terwijl de vrouwtjes grotere afmetingen vertonen.
De wetenschappelijke naam van deze soort is Betta splendens en het is een lid van de familie Osphronemidae die in zuurstofarm water kan leven. Daartoe ontwikkelde hij een speciaal orgaan, een labyrint, waarmee hij zuurstof uit de lucht kan opnemen. Als de waterkwaliteit slecht is, happen kempvissen naar adem aan de oppervlakte.
Dankzij dit idee kunnen kempvissen overleven in arme watermassa’s met een overmaat aan vegetatie en organisch materiaal.
Wat is het nut van agressief zijn?
Agressief gedrag (Engelse link) heeft een belangrijke rol in de natuur, want het doet meer dan alleen de integriteit van de soort beschermen. Dit mechanisme maakt het ook mogelijk om een partner te verkrijgen en de sociale status te handhaven.
Daarnaast helpt het om het nageslacht tegen gevaar te verdedigen. Op een andere manier gezien maakt vijandigheid het mogelijk om succesvol te zijn in zijn omgeving.
In de ogen van natuurlijke selectie is een dier succesvol als het in staat is te overleven en alle hulpbronnen van zijn omgeving te exploiteren. Dus niet alleen het vermogen om in leven te blijven telt. Ook het vermogen om voedsel te bemachtigen, een partner te vinden en zijn nageslacht te beschermen.
Dankzij agressiviteit worden de fitste organismen geselecteerd en hebben ze meer voordelen om in hun behoeften te voorzien. Dit betekent ook dat de “beste genen” aan de volgende generaties worden doorgegeven, wat het evolutieproces van de soort in het algemeen bevordert.
Het agressieve gedrag van de Siamese kempvis
Deze soort is meestal sociaal als hij met andere vissen in het aquarium leeft en vertoont alleen agressief gedrag tegen soortgenoten. Deze situatie is duidelijk als twee exemplaren van hetzelfde geslacht elkaar ontmoeten. Het gedrag is echter uitgesprokener bij mannetjes dan bij vrouwtjes.
Als een mannelijke kempvis een andere ontmoet, beginnen beiden een soort ritueel in een poging hun concurrent te bedreigen. Om te beginnen tonen de exemplaren de lengte van hun vinnen. Daarbij strekken ze ze in al hun pracht uit. Ze doen dit als teken van superioriteit. Dit gebeurt om te laten zien wie groter is, en om de rivaal af te schrikken.
Als dit niet werkt en beiden hun intenties om te vechten volhouden, gaan ze verder met het tonen van hun kieuwen, wat hun dreigende aanblik vergroot.
Als geen van beiden opgeeft, gaan de mannetjes verder met elkaar te bevechten. Het doel daarbij is in het ergste geval het doden van hun tegenstander. Uiteindelijk verliest het individu dat zich daarbij terugtrekt of sterft in de strijd.
Waarom zijn Siamese kempvissen agressief?
Siamese kempvissen zijn agressief omdat ze in hun natuurlijke omgeving wedijveren om sociale rang, waardoor ze voedsel kunnen hamsteren en toegang hebben tot vrouwtjes.
Hoewel het vreemd klinkt, is dit voor de soort heel belangrijk. Zonder deze middelen zouden de exemplaren zich namelijk niet kunnen voortplanten en geen nakomelingen achterlaten.
Deze vissen hebben het vermogen om de rangen te onthouden (Engelse link) en de dominante exemplaren met het blote oog op te merken. Dit herkenningsvermogen helpt hen te voorkomen dat conflicten tot gevechten escaleren. Een fysiek gevecht tussen de vissen leidt tot meer verlies dan winst, want verwondingen kunnen voor beiden ernstig zijn.
In feite kost alleen al het uitgestrekt houden van de vinnen veel energie (Engelse link), waardoor gevechten voor de mannetjes nog kostbaarder worden. Hierdoor hebben Siamese kempvissen de neiging maar een beetje stoer te doen, en een gevecht koste wat kost te vermijden.
In een aquarium is zo weinig ruimte, dat een conflict bijna zeker een dodelijke afloop zal hebben.
Zoals je ziet, vertegenwoordigt agressief gedrag een eigenschap die de aanpassing van de soorten ten goede komt. Hoewel het misschien niet zo lijkt, is dierlijk gedrag gewoon een ander evolutionair hulpmiddel.
Het is niet alleen maar een willekeurig, betekenisloze houding. Dit idee valt samen met wat de geneticus Dobzhansky in 1973 verklaarde: “niets heeft zin in de biologie, als het niet in het licht van de evolutie gezien wordt.”
Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.
- Collias, N. E. (1944). Aggressive behavior among vertebrate animals. Physiological Zoology, 17(1), 83-123.
- Pleeging, C. C. F., & Moons, C. (2017). Potential welfare issues of the Siamese fighting fish (Betta splendens) at the retailer and in the hobbyist aquarium. Vlaams Diergeneeskundig Tijdschrift, 86(4), 213-223.
- Polgardani, N. Z., Rouzbehani, S., & Parsaiyan, M. (2017). Male Siamese fighting fish (Betta splendens) recognize resource holding power of opponents. Aquaculture, Aquarium, Conservation & Legislation, 10(4), 977-982.
- Lynn, S. E., Egar, J. M., Walker, B. G., Sperry, T. S., & Ramenofsky, M. (2007). Fish on Prozac: a simple, noninvasive physiology laboratory investigating the mechanisms of aggressive behavior in Betta splendens. Advances in Physiology Education, 31(4), 358-363.
- Braddock, J. C., & Braddock, Z. I. (1955). Aggressive behavior among females of the Siamese fighting fish, Betta splendens. Physiological Zoology, 28(2), 152-172.
- Castro, N., Ros, A. F., Becker, K., & Oliveira, R. F. (2006). Metabolic costs of aggressive behaviour in the Siamese fighting fish, Betta splendens. Aggressive Behavior: Official Journal of the International Society for Research on Aggression, 32(5), 474-480.
Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.