Diarree bij pasgeborenen van kleine herkauwers

Geschreven en geverifieerd door de dierenarts Érica Terrón González

Laatste update: 21 december, 2022

Diarree is een van de meestvoorkomende syndromen bij pasgeborenen van kleine herkauwers, zoals die van schapen of geiten, om nog maar van de ernstige verliezen als gevolg van de hoge sterftecijfers en groeiachterstand die het veroorzaakt te zwijgen.

Van de vele stoffen die deze symptomatologie kunnen veroorzaken, is de parasiet Cryptosporidium parvum een van de belangrijkste. Cryptosporidiose is een kosmopolitische ziekte die de meeste gewervelde dieren en mensen treft. Verschillende onderzoeken tonen bovendien aan dat het steeds belangrijker wordt.

Cryptosporidiose als belangrijkste oorzaak van diarree bij pasgeborenen van kleine herkauwers

Hieronder gaan we verder met het beschrijven van de meest relevante bijzonderheden van deze pathologie en hoe deze schapen en geiten beïnvloedt.

Cryptosporidium parvum en zijn epidemiologie

We hebben met een protozoön te maken, dat wil zeggen een microscopisch kleine parasiet die het darmslijmvlies binnendringt en acute gastro-enteritis veroorzaakt. Pasgeborenen van kleine herkauwers, die bij hun moeder blijven en andere pasgeborenen in dezelfde stal totdat het tijd is om te spenen, krijgen het onbedoeld binnen.

Zodra een individu geparasiteerd is, dan is overdracht naar andere leden van de kudde bijna zeker. Er zijn verschillende factoren waarmee je rekening moet houden, omdat ze het verschijnen van de infectie bevorderen. Onder hen kunnen we onder andere het volgende vinden:

• Cryptosporidiose produceert een zeer groot aantal oöcysten die de dieren met hun ontlasting uitscheiden.
• De infectiedosis, dat wil zeggen het aantal parasieten dat een dier binnen moet krijgen om aan de ziekte te lijden, is laag.
• Op de vloer van veehouderijen kunnen oöcysten enkele maanden besmettelijk blijven.
• Het grote aantal lammeren op intensieve productiebedrijven bevordert de overdracht.
• Overbevolking en gebrek aan hygiëne bij de dieren zijn zeer schadelijk. Wanneer de hygiënische omstandigheden op een boerderij slecht zijn, dan ontstaan diarree-uitbraken met een hoge mortaliteit.
• De aanwezigheid van geïnfecteerde, maar symptoomvrije volwassen dieren is een gevaar. Ze fungeren als niet-detecteerbare dragers.

Symptomen van neonatale diarree veroorzaakt door C. parvum

Lammeren en jonge geitjes lijden tijdens de eerste levensdagen aan infecties en zijn vooral tussen de eerste en derde week na de geboorte ontvankelijk. De immunologische status lijkt een bepalende factor voor de ernst en duur van diarree te zijn.

Dit komt omdat het immuunsysteem van deze dieren zich nog moet ontwikkelen en de afweer die moederbiest biedt niet heeft geassimileerd. Wat de boer bij deze besmette dieren detecteert is het volgende:

• Een plotselinge eliminatie van geelachtige deegachtige ontlasting, samen met buikpijn.
• Apathie.
• Uitdroging.
• Anorexia, verantwoordelijk voor groeiachterstand en gewichtsverlies bij geïnfecteerde dieren.

Deze symptomen verdwijnen meestal na 3-5 dagen. In de meest ernstige gevallen kan deze situatie echter tot 2 weken duren, wat het welzijn van de dieren en hun waarde als vee aanzienlijk vermindert.

Diagnose en behandeling

Diarree bij pasgeboren kalveren kan aan meerdere infectieuze agentia te wijten zijn. Het zal daarom nodig zijn om een differentiële diagnose te stellen, bijvoorbeeld bij Escherichia coli of Salmonella.

In vitro diagnose omvat het detecteren van oöcysten in de ontlasting met een coprologische analyse. In feite vereisen de kenmerken van oöcysten het gebruik van meer geavanceerde technieken dan routineanalyse. Serologische tests zijn daarentegen bij het beheersen van de verspreiding van de ziekte niet nuttig gebleken.

Wat de behandeling betreft, hebben experts veel medicijnen voor deze ziekte geëvalueerd. De meeste van hen zijn gedeeltelijk effectief, omdat ze het aantal parasieten in de ontlasting of de duur van de diarree-episode verminderen.

Deze medicijnen gaan meestal hand in hand met die welke de symptomen behandelen om de dieren van uitdroging en gewichtsverlies te laten herstellen.

Beheersing en preventie van diarree bij pasgeborenen van kleine herkauwers veroorzaakt door C. parvum

Bij afwezigheid van specifieke medicijnen tegen cryptosporidiose, is het het beste om toevlucht tot controle- en preventietechnieken te nemen. De eerste daarvan is vaccinatie, maar de waarheid is dat er nog niet veel vooruitgang bij kleine herkauwers is geboekt. Profylactische maatregelen met betrekking tot hygiëne en bioveiligheid zijn daarom noodzakelijk:

• Het is raadzaam om geïnfecteerde dieren van gezonde dieren te scheiden, ze een schone huisvesting te geven en het stro te vernieuwen om ophoping van ontlasting te voorkomen.
• Vermijd overbevolking door de dichtheid van pasgeboren dieren in aflevergebieden te verminderen en door dieren in groepen te scheiden.
• Boeren moeten de hokken ook reinigen en met ontsmettingsmiddelen desinfecteren. Vrouwtjes die op het punt staan te bevallen, moeten dit in gebieden doen die niet door geïnfecteerde pasgeborenen zijn bezet.
• Biest moet in voldoende hoeveelheid en kwaliteit gedurende de eerste 6 levensuren aan de lammeren worden verstrekt.

De betekenis van diarree bij pasgeborenen van kleine herkauwers

Cryptosporidium parvum wordt gepostuleerd als de belangrijkste veroorzaker van het neonatale diarreesyndroom bij schapen en geiten. Ondanks de hoge incidentie is er nog geen specifieke behandeling of een effectief vaccin voor alle boeren beschikbaar.

Er worden daarom op boerderijen hygiëne- en bioveiligheidsmaatregelen genomen. Ten slotte moet rekening worden gehouden met het zoönotische karakter van deze ziekte en de mogelijke overdracht op mensen die met besmette dieren in contact komen.