Is het waar dat de struisvogel zijn kop in het zand steekt?

Geschreven en geverifieerd door de bioloog Francisco Morata Carramolino

Laatste update: 21 december, 2022

Dierlijk gedrag is een complex studiegebied waar veel mysteries onopgelost blijven. Maar de vraag of een struisvogel zijn kop in het zand steekt als hij bang is, hoort daar niet bij.

Dit is beslist een mythe, zij het een hardnekkige. Niet alleen is dit gedrag nooit in de natuur waargenomen, maar het heeft ook geen biologische zin. Als struisvogels deze strategie zouden volgen, zouden de roofdieren de kans niet missen om ze te verslinden.

We nodigen je uit deze verder te lezen als je meer wilt weten over deze mythe en het echte gedrag dat struisvogels vertonen tegenover roofdieren.

Een mythe die uit de oudheid stamt

Er is geen twijfel over dat het idee dat een struisvogel zijn kop in het zand steekt een mythe is. Het is echter een heel oud geloof, want uit sommige bronnen blijkt dat het terug te voeren is tot de Romeinse tijd.

Meer specifiek zou de oorsprong ervan te vinden zijn in de geschriften van Plinius de Oudere, een belangrijke Romeinse schrijver en natuuronderzoeker wiens werken van grote betekenis zijn geweest in de geschiedenis. Plinius was verantwoordelijk voor het schrijven van een van de eerste encyclopedieën, Naturalis Historia genaamd .

In dit prachtige werk zegt Plinius dat een struisvogel zijn kop zijn kop in het zand steekt, en daarbij denkt dat zijn hele lichaam verborgen is. Hoewel dit niet waar is, is de mythe ons in de loop van de tijd bijgebleven, want ze is in onze dagelijkse taal geïntegreerd en de mens heeft ze in talloze media weergegeven.

Eigenaardigheden van de struisvogels die aan de oorsprong van deze mythe zouden kunnen liggen

Deze dieren vertonen bepaald gedrag dat bij sommige waarnemers tot verwarring kan leiden. In werkelijkheid steken struisvogels hun kop niet in het zand, maar ze hebben wel enkele heel eigenaardige gedragsaanpassingen.

Struisvogels bouwen hun nesten door een ondiepe kuil in de grond te graven. Als de eieren gelegd zijn, worden ze vaak verplaatst om ervoor te zorgen dat ze de juiste omstandigheden krijgen. Ze schudden er hun kop bij, zodat het kan lijken of ze ze begraven.

Anderzijds zoeken deze dieren staand naar voedsel op de grond. De kop van een struisvogel is erg klein, dus het kan ook lijken of ze die begraven hebben als ze aan het eten zijn.

Ook nemen deze vogels kleine steentjes uit de grond in. Deze minerale elementen, die gastrolieten genoemd worden, helpen om het voedsel in hun spijsverteringsstelsel te pletten, want deze dieren kunnen niet kauwen. Als je dit niet weet, dan zou het kunnen lijken alsof het dier zijn kop begraaft.

Waarom steekt een struisvogel zijn kop in het zand als hij zich bedreigd voelt?

Het is duidelijk dat geen enkele struisvogel zijn kop in het zand steekt als hij bang is of aan roofdieren wil ontsnappen. Als je goed naar deze dieren in het wild kijkt, zie je dit gedrag niet.

Er zijn enkele fysiologische en evolutionaire verklaringen te geven waarom deze strategie niet plaatsvindt. Als struisvogels hun kop in het zand zouden steken, zouden ze moeite hebben met ademhalen. Ook zouden ze geen roofdieren kunnen zien, wat meestal heel nuttig is om ze te ontwijken.

Dit wordt meestal gerechtvaardigd door te zeggen dat struisvogels zo zwak zijn dat ze het niet eens doorhebben. Hoewel het waar is dat hun hersenen erg klein zijn in vergelijking met hun lichaam, speelt intelligentie in deze aspecten geen erg belangrijke rol.

Wat hier echt van vitaal belang is, is natuurlijke selectie. Dit evolutionaire mechanisme wijst erop dat organismen met eigenschappen die beter aan hun omgeving aangepast zijn, meer kans hebben om te overleven dan de rest van de bevolking. Daarom zullen ze meer nakomelingen krijgen en zullen deze eigenschappen meer in de populatie voorkomen.

Struisvogels die hun kop in het zand steken zouden waarschijnlijk opgegeten worden door roofdieren die hen bedreigen. Daarom zouden ze geen nakomelingen krijgen en zou deze strategie snel verdwijnen.

Echte strategieën van struisvogels

Zoals we al gezegd hebben, steekt een struisvogel zijn kop niet in het zand. In plaats daarvan heeft hij andere zeer effectieve strategieën om zich te verdedigen en predatie te vermijden.

Allereerst zijn struisvogels ongelooflijk snel. Ze kunnen niet vliegen, maar ze bereiken snelheden tot 70 kilometer per uur. Een van de meest effectieve strategieën van deze vogels is dan ook weg te rennen als ze een roofdier op het spoor komen.

Hun krachtige poten, samen met hun enorme afmetingen en spitse klauwen, bieden deze vogels een tweede alternatieve verdediging. Tegenover sommige bedreigingen kunnen struisvogels ervoor kiezen om rechtop te gaan staan en met zeer krachtige trappen aan te vallen.

Wanneer geen van deze verdedigingsmiddelen haalbaar is, zijn deze vogels ook in staat om zich in de vegetatie te verbergen. Daartoe gaan ze helemaal op de grond liggen, waarbij ze niet alleen hun kop verbergen.

Ten slotte helpen deze dieren elkaar. Als ze in groepen zijn, wisselen struisvogels elkaar af om hun omgeving in de gaten te houden en te eten. Zo kan de groep gemakkelijker bedreigingen opmerken.

Zoals bewezen is, is dit vooroordeel over struisvogels niets meer dan een erg populaire mythe. Hoewel er niets mis mee is om het als metafoor te gebruiken, moet je wel rekening houden met het werkelijke gedrag van dieren, en ze niet reduceren tot vooropgezette ideeën.