Hoe zit dat: wat eten landschildpadden?

Geschreven en geverifieerd door de bioloog Samuel Sanchez

Laatste update: 22 december, 2022

Landschildpadden zijn fascinerende reptielen. Ze hebben een zwaar schild, bewegen langzaam, en kunnen qua levensduur een mens ruimschoots overtreffen (sommige leven wel meer dan 100 jaar). Niet alle mensen zijn echter goede kandidaten voor het bezit van een landschildpad, want ze stellen heel specifieke eisen en hebben grote ruimten nodig. In dit artikel gaan we in op wat landschildpadden eten.

Als je overweegt een van deze exemplaren aan te schaffen, vraag je je misschien af wat landschildpadden in het wild en in gevangenschap eten. Lees verder, want hier gaan we deze vraag beantwoorden en kort de vitale aanpassingen van landschildpadden beschrijven.

Wat zijn landschildpadden?

Alvorens het dieet van deze soorten te beschrijven, moeten we duidelijk zijn over wat we in het algemeen een landschildpad noemen. Deze term gebruikt men voor alle soorten die behoren tot de familie Testudinidae.

Deze behoren op hun beurt tot de orde Testudines (schildpadden). professionele bronnen (Engelse link) schatten dat er ongeveer 49 soorten schildpadden zijn, elk met zijn eigen kenmerken.

Deze schildpadden variëren in grootte en lengte naar gelang het geslacht, de algemene gezondheidstoestand van het individu, en de genetica van de soort. Reuzenschildpadden, behorend tot de Galapagoseilanden, dragen schalen van meer dan 1 meter lang en wegen 100 kilo.

De meestvoorkomende soorten in terraria hebben een soortgelijk kopborststuk, met tot 83 centimeter lengte en 98 kilogram gewicht.

Deze groep landschildpadden wordt gekenmerkt door een extreem lange levensduur. Een van de populairste gedomesticeerde soorten, Centrochelys sulcata of sulcata schildpad, heeft een gemiddelde levensverwachting van ongeveer 70 jaar. Het record wordt gehouden door een mannetje van de soort Aldabrachelys gigantea met een levensduur van 255 jaar – nee, dat is geen typefout!

Schildpadden zijn groot, zwaar, en zeer langlevend. Niet alle eigenaren kunnen aan hun uitgebreide eisen voldoen.

Wat eten landschildpadden in het wild?

Het dieet van landschildpadden hangt af van de soort waar we het over hebben, en van de geografische plaats waar ze zich bevinden. Daarom geven we je enkele specifieke voorbeelden met hun volledige naam.

Het dieet van de Seychellenreuzenschildpad (Aldabrachelys gigantea) 

Zoals de naam al doet vermoeden, komt deze soort van nature voor op het eiland Aldabra gelegen op de Seychellen. Het is een van de grootste schildpadden ter wereld, want de mannetjes worden gemakkelijk 122 centimeter lang en 250 kilo zwaar. Vrouwtjes zijn iets kleiner, maar nog steeds enorm.

Deze schildpadden zijn in de eerste plaats herbivoor en voeden zich met natuurlijke vegetatie, zoals grassen, bladeren, stengels, riet en vlezige scheuten. Ze zijn echter opportunistische dieren wat hun voeding betreft en vullen hun menu soms aan met rottend organisch materiaal. Zoals de meeste schildpadden in een droge omgeving drinken ze bijna geen water en worden ze gehydrateerd door de opname van planten.

Het dieet van de Gezaagde platte schildpad (Homopus signatus)

Men beschouwd de gezaagde platte schildpad, vroeger ook bekend als de Testudo signata, als de kleinste terrestrische schildpad ter wereld. Mannetjes zijn zelden langer dan 8 centimeter en de grootste vrouwtjes bereiken nauwelijks 10 centimeter. Hij is endemisch in Afrika en wordt met uitsterven bedreigd.

Studies (Engelse link) hebben de voedingspatronen van deze soort ondubbelzinnig vastgelegd. Dankzij de analyse van de uitwerpselen van verschillende exemplaren is ontdekt dat gespikkelde landschildpadden zich hoofdzakelijk voeden met groenten en bloemen, hoewel ze soms ook insecten eten.

De sappige Crassula thunbergiana minutiflora is een vetplant, en deze plant schijnt het grootste deel van hun vochtvoorziening te leveren.

Het dieet van de vierteenlandschildpad (Testudo horsfieldii) 

Deze soort is van gemiddelde lengte, waarbij de vrouwtjes 20-22 centimeter meten en de mannetjes 16-18 centimeter. Zoals zijn naam al doet vermoeden, komt hij voor in de steppe-ecosystemen van Zuid-Rusland, Afghanistan, China en Pakistan. Hij bevindt zich in een kwetsbare situatie wat het behoud betreft.

Zoals in de rest van de gevallen voeden deze schildpadden zich hoofdzakelijk met grassen, bladeren en groenten. Als het droge seizoen aanbreekt is daarentegen alleen uitgedroogd gras voor hen beschikbaar. Daardoor moeten ze hun dieet aanvullen met geleedpotigen en uitwerpselen van andere dieren.

Wat eten landschildpadden in gevangenschap?

Zoals je ziet, hebben landschildpadden een tamelijk homogeen dieet, ongeacht hun geografische ligging. Ze eten vooral plantaardig materiaal, hoewel de geconsumeerde soorten wel afhangen van de omgeving van het dier. Bovendien hebben sommige soorten meer kans dan andere om insecten en dode dieren op te nemen. Dit is meestal afhankelijk van de beschikbaarheid van grassen en bladeren.

In gevangenschap volgen de soorten die het meest in huizen gehouden worden (vooral Geochelone sulcata) een dieet dat gebaseerd is op hun herbivore aard. De volgende punten moet men hierbij in het oog houden:

• De basis van het dieet van een schildpad moet gras zijn. Daarom zal elke schildpad een buitenverblijf moeten hebben met voortdurende toegang tot groeiend gras dat vrij is van pesticiden en andere chemicaliën. Dit zal tot 90% van hun dieet uitmaken.
• Eetbare bloemen, zoals geraniums, hibiscus, en rozenblaadjes, moet men ook aangeboden worden.
• Als gras niet beschikbaar is, kan men andere groene groenten gebruiken. Geschikte voorbeelden zijn boerenkool, mosterd, raap, en bladeren van paardenbloemen.
• Groenten mogen niet meer dan 10-15% van het dieet van de schildpad uitmaken. De beste keuzes zijn geraspte rauwe wortels, pompoen, zoete aardappel, broccoli, en maïs op de kolf.
• Fruit mag slechts af en toe aangeboden worden. Ze bevatten veel suiker en worden nooit aanbevolen als basisvoedsel.

Je moet ook voorzichtig zijn met groenten als spinazie, peterselie, alfalfa, en ander voedsel met hoge concentraties oxalaat. De ophoping van deze verbinding kan leiden tot nierstenen en problemen met de urineproductie. Het is dus beter om ze niet te veel ervan te geven. Raadpleeg je dierenarts als je vragen hebt.

Landschildpadden moet je in gevangenschap elke dag voeren. Het meeste water dat ze nodig hebben om te leven halen ze uit gras.

Conclusie

Zoals je ziet hangt het dieet van een schildpad van veel factoren af, maar het is altijd overwegend herbivoor. De sleutel tot het voeden van deze dieren in gevangenschap ligt in afwisseling en rotatie. Houd er bovendien rekening mee dat sommige in het wild tot 200 verschillende soorten kruidachtige planten verorberen, dus laat hun voedingsgewoonten niet stagneren.