Is het mogelijk uitgestorven soorten te herstellen?

Geschreven en geverifieerd door biochemie Luz Eduviges Thomas-Romero

Laatste update: 09 januari, 2024

Mensen proberen uitgestorven soorten te herstellen omdat we dat als een wreed lot beschouwen. Het is echter de norm geweest sinds het begin der tijden, gedurende de hele geschiedenis van onze planeet. In feite was de afname van de soortenrijkdom op wereldniveau het gevolg van de verschillende massa-uitstervingen, veroorzaakt door andere kleinere verschijnselen op lokaal niveau.

Zo maken uitgestorven soorten voortdurend plaats voor andere die beter voorbereid zijn om de hulpbronnen van een ecosysteem dat voortdurend in evenwicht is te gebruiken. Helaas blijft menselijk ingrijpen op vrijwel elk element van de planeet, direct of indirect, leiden tot het uitsterven van talloze soorten. Helaas gebeurt dat in een duizelingwekkend tempo.

Dit roept een interessante vraag op: moeten we proberen zulke soorten terug te brengen? Lees verder om meer te weten te komen over dit onderwerp en de ethische overwegingen die daarbij horen.

Wat is het nut van het terugbrengen van uitgestorven soorten?

Het is interessant om te weten dat een wetenschappelijke sector de afgelopen decennia een nieuwe ingreep van de wereld heeft gepromoot die ze de-extinctie hebben genoemd. Dit initiatief stelt de creatie voor – door het gebruik van genetische methoden – van een organisme dat een lid is van een uitgestorven soort, of daarop lijkt.

Is dat mogelijk?

Zeker, de technologie die nodig is om een uitgestorven soort terug te brengen staat ons momenteel ter beschikking. In feite zijn er drie manieren om dat te doen:

1. Klonen
2. Genetische manipulatie
3. Selectieve voortplanting of strategisch paren

Klonen houdt in dat een kern van cellen van het uitgestorven dier wordt ingebracht in het onbevruchte ei van een gastheersoort. Vervolgens implanteert de wetenschapper de cel in een surrogaat.

Je weet het misschien niet, maar ze gebruikten deze methode voor het klonen van Dolly het schaap in 1996. Ze kloonden ook een Pyreneese berggeit in 2009, maar die had een heel kort leven – slechts 10 minuten.

Theoretisch zou men dus de kern van een vrouwtjesolifantsei kunnen vervangen door een andere die uit de cel van een wolharige mammoet komt. Eenvoudig uitgelegd wordt de genetische code van de olifant vervangen door die van de mammoet.

Een elektrische puls zorgt ervoor dat de cel zich gaat vermenigvuldigen, en als het goed is ontwikkelt zich een embryo. Het embryo wordt dan in een vrouwelijke olifant geplaatst om het gebruikelijke drachtproces voort te zetten.

De andere twee methoden

Wetenschappers redden fragmenten van DNA-sequenties van een uitgestorven dier en vullen de gaten – ontbrekende sequenties – op met DNA-informatie van een nauw verwante levende soort bij de genetisch gemanipuleerde aanpak. Dit alternatief is verbeterd door de komst van het CRISPR-systeem voor gerichte DNA-invoeging.

Een andere mogelijkheid is dat wetenschappers bepaalde eigenschappen identificeren en selectief nauwe levende verwanten van een uitgestorven soort fokken tot de levende exemplaren op hun uitgestorven voorouders beginnen te lijken bij selectief fokken of strategisch paren.

Onderzoekers gebruiken een combinatie van deze methoden om te proberen uitgestorven soorten terug te brengen.

Lopen er projecten om uitgestorven soorten te herstellen?

Zoals we hierboven al zeiden, lopen er momenteel veel projecten om uitgestorven soorten te laten verdwijnen, zoals de pogingen om de wolharige mammoet, de buikbroedende kikker en de trekduif weer tot leven te wekken.

Momenteel worden er inspanningen geleverd voor andere emblematische diersoorten dan de bovengenoemde. Daaronder de moa, de Carolina-parkiet en de Yangtze-rivierdolfijn.

Er is ook een project om de quagga, een ondersoort van de gewone zebra in Zuid-Afrika, nieuw leven in te blazen. Dit project streeft naar de reproductie van een populatie die morfologisch de oorspronkelijke populatie benadert. Dit initiatief werd in 1987 gelanceerd en in 2005 hadden de dieren van de vijfde generatie herkenbare quagga-eigenschappen.

Is het een goed idee om uitgestorven soorten terug te brengen?

De meningen over dit onderwerp zijn verdeeld (Engelse link) — zoals over alle controversiële kwesties. Voorstanders stellen dat we een morele verplichting hebben om dieren die door menselijk ingrijpen zijn verdwenen, terug te brengen.

Bijvoorbeeld, de trekduif, Steller’s zeekoe en dodo zijn verdwenen door de jacht, vernietiging van habitats en antropogene ziekten. Sommigen theoretiseren dat al deze dieren er nog zouden zijn als er geen mensen waren geweest.

Verder wijzen deskundigen erop dat dit een manier kan zijn om de biodiversiteit te vergroten. Grote grazende herbivoren zoals wolharige mammoeten zouden bijvoorbeeld de bodemkwaliteit kunnen verbeteren of kale gebieden van de Siberische toendra kunnen omvormen tot rijke weilanden.

Redenen om uitgestorven soorten niet terug te brengen

Tegenstanders van de-extinctie voeren aan dat deze technieken middelen zouden kunnen onttrekken aan de huidige programma’s voor het behoud van soorten. Hierdoor zouden nog meer dieren met uitsterven worden bedreigd.

Bovendien kunnen geherintroduceerde soorten misschien niet overleven in het wild. Dit komt omdat hun oude habitat niet meer bestaat. Deze dieren zouden dus verdedigingsmechanismen missen om zich te beschermen tegen de huidige roofdieren.

Bovendien zijn hun immuunsystemen misschien niet uitgerust om nieuwe ziekteverwekkers aan te pakken. Eenmaal besmet met bepaalde parasieten, zouden deze herleefde dieren ziekten kunnen overbrengen op andere soorten. Dat zou een negatief effect hebben op de huidige ecosystemen.

Kortom, het is niet duidelijk wie het debat zal winnen. Vooral omdat we niet precies weten waar het onderzoek naar uitsterven toe zal leiden. Het is duidelijk dat we in de toekomst moeilijke beslissingen (Engelse link) zullen moeten nemen. Wat denk jij ervan?