Kunnen dieren het verstrijken van de tijd waarnemen?

Geschreven en geverifieerd door biochemie Luz Eduviges Thomas-Romero

Laatste update: 21 december, 2022

Wetenschappers geloven dat de manier waarop dieren het verstrijken van de tijd waarnemen, gewoon een ander aspect van evolutie en overleving is. Een aantal studies suggereert bijvoorbeeld dat de wereld voor vliegen ongeveer zeven keer langzamer lijkt te bewegen dan voor mensen.

Kleinere dieren met een snellere stofwisseling, zoals kolibries, nemen binnen een enkele tijdseenheid meer informatie waar. Dit betekent dat ze gebeurtenissen langzamer ervaren dan dieren met een groter lichaam en een langzamer metabolisme, zoals mensen.

Hoe meten we de perceptie van tijd?

Alle televisie-, computer- en filmschermen flikkeren. Dit flikkerende licht wekt voor het menselijk oog de illusie van een constante stroom beelden, vanwege de hoge frequenties waarop deze schermen werken.

Dit is hoe de relatieve perceptie van tijd, die uniek is voor elke soort, is gemeten. Dit wordt de ‘kritische flikker-fusiefrequentie’ genoemd. Deze fusiefrequentie is het punt waarop lichtflitsen voor de ogen van de kijker lijken samen te smelten. Op deze manier wekt een objectief onderbroken lichtbron de illusie constant te zijn.

Menselijke perceptie van het verstrijken van de tijd

Wanneer we op een deur kloppen, dan zal een mens een verzameling gelijktijdige gebeurtenissen waarnemen, een combinatie van geluid, zicht en tactiele sensaties. In werkelijkheid reist informatie, in verschillende modaliteiten, maar uit dezelfde bron, door de hersenen langs verschillende paden.

In feite bereikt deze informatie de verwerkingscentra van de hersenen op verschillende tijdstippen. Als zodanig is het redelijk om aan te nemen dat de hersenen sensorische motorische controle en informatieverwerking moeten uitvoeren om ons het ‘hier en nu’ te laten waarnemen.

Op basis van deze feiten zijn experts van mening dat de interpretatie van verschillende sensorische modaliteiten die gelijktijdig lijken voor te komen, informatieverwerking vereist die typisch voor het menselijk brein is. Dit proces geeft ons de weergave van de menselijke tijd.

In het geval van andere dieren zal de perceptie van het verstrijken van de tijd worden beïnvloed door de manier waarop hun sensorische systeem met informatie over positie en snelheid omgaat.

Dierlijke percepties van het verstrijken van de tijd – grootte is van belang

Vliegen kunnen het knipperen van een knipperlicht tot vier keer sneller detecteren dan mensen. Dit verklaart hoe vliegen voorkomen dat ze geslagen worden.

Vliegen zien onze ‘tijd’ in slow motion, waardoor ze voldoende tijd hebben om te ontsnappen. De tijd gaat natuurlijk eigenlijk met dezelfde snelheid voorbij.

De ogen van een vlieg sturen veel vaker updates naar zijn hersenen dan die van ons. Zijn mentale processen zijn ook veel sneller dan die van ons.

Onderzoek suggereert ook dat hoe kleiner een dier is en hoe sneller zijn stofwisseling, hoe langzamer het het verstrijken van de tijd zal waarnemen. De bestudeerde dieren omvatten meer dan 30 soorten, waaronder:

• Knaagdieren
• Palingen
• Hagedissen
• Kippen
• Duiven
• Honden
• Katten
• Lederschildpadden

Onderzoek suggereert dat, bij een breed scala aan soorten, hoe ze het verstrijken van de tijd waarnemen, rechtstreeks verband met hun grootte houdt.

Deze onderzoeken benadrukken dus het belang van tijdwaarneming bij dieren. In de natuur kan het vermogen om tijd op zeer kleine schaal waar te nemen namelijk het verschil tussen leven en dood zijn.

De voordelen van een geheim communicatiekanaal

Voor elk organisme draait ecologie om het vinden van een niche die niemand anders kan vullen, waar het dan succesvol kan zijn.

Door het auditieve register van veel dieren kunnen ze geluiden in een spectrum horen waarin het menselijk oor niet werkt. Op dezelfde manier kunnen een aantal dieren verschillen in tijdsperceptie tussen soorten in hun voordeel benutten.

Veel soorten zoals vuurvliegjes en diepzeedieren gebruiken bijvoorbeeld knipperende lichtjes als signalen. Het is dus mogelijk dat grotere en langzamere roofzuchtige soorten deze signalen niet kunnen decoderen.

Als het visuele systeem van het roofdier niet snel genoeg is, dan kan deze visuele vorm van communicatie de signalerende soorten een geheim communicatiekanaal geven.

Conclusie

We moeten dus nog veel over de perceptie van tijd bij dieren leren. Dit soort onderzoeken suggereert dat de perceptie van het verstrijken van de tijd een weinig onderzochte dimensie vormt, waarin sommige soorten zich kunnen specialiseren.

Verder onderzoek is dus nodig om te begrijpen hoe dieren hun slow motion-vaardigheden gebruiken. Het is mogelijk dat er aspecten van het dierenleven zijn die voor onze ogen dus onzichtbaar zijn.