De Sami: de laatste rendierhoeders
Geschreven en geverifieerd door de dierenarts Eugenio Fernández Suárez
De Samen, of Sami, zijn een Noord-Europees volk dat bekend staat als de laatste rendierhoeders. Elk jaar houden de Sami de hemel in de gaten om te zien wanneer het tijd is om met hun honderden rendieren aan de lange reis te beginnen.
De laatste rendierhoeders
Deze rendierhoeders behoorden tot de eerste mensen die zich bewust werden van de klimaatverandering. En al aan het eind van de jaren tachtig begonnen ze hun kuddepraktijken te veranderen om daarmee om te gaan. Het is altijd een volk geweest met een groot aanpassingsvermogen.
De Samen bezitten honderdduizenden rendieren. En hoewel ze zich hebben aangepast aan de Europese manier van leven, zijn ze ook het laatste inheemse volk in Europa. In feite zijn er 100.000 inheemsen verspreid over Noorwegen, Zweden, Finland en zelfs Rusland.
Rendierhoeders in de 21e eeuw
Jagen, vissen en hoeden zijn nog steeds de belangrijkste activiteiten van een volk dat 40% van Noorwegen bezet. Hun transhumance route doorkruist verschillende landen met grenzen, iets wat de Europese autoriteiten schijnt te storen.
De economische bijdrage van het Sami-volk is marginaal. Feit is echter dat zij, samen met andere etnische groepen over de hele wereld, al tientallen jaren de bewakers zijn van het Noordpoolgebied.
Maak kennis met het rendier
Het is moeilijk om over de Sami te praten zonder het over rendieren te hebben. Hoewel de Sami niet langer in dorpen maar in conventionele huizen wonen, zijn veel van hun gewoonten niet veranderd. En dat geldt ook voor hun werk als rendierhoeders.
De Sami hoeden nog steeds rendieren, dat hoefdier dat leeft in de toendra en taiga van het noordelijk halfrond en dat bestaat uit talrijke ondersoorten.
Hoewel het nog steeds een wild dier is, is het een feit dat de Samen deze soort hebben kunnen domesticeren dankzij de massale rendierhouderij. Deze vond plaats tussen de 16e en 18e eeuw.
In Zweden, Finland en Noorwegen hebben vrijwel alle rendieren een Samische eigenaar, die met hen de transhumancetrek verzorgt. Rendieren in Groenland, IJsland en Noord-Amerika zijn daarentegen wild.
Rendierhoeders en klimaatverandering
Hoewel rendierhoeders bereid lijken zich aan te passen aan de veranderingen, zijn er dieren die zich niet zo snel aanpassen. Tussen 2013 en 2014 stierven op het schiereiland Yamal (Engelse link) 30.000 rendieren door vorst. Dat was de helft van de populatie die in dit gebied van Rusland leeft.
Veel van de rendierroutes die de Sami gebruikten waren bijvoorbeeld gebaseerd op het oversteken van grote ijslagen, die broos en onveilig worden.
Ondertussen trekt het toendra-ecosysteem waarmee de Sami verbonden zijn zich jaar na jaar terug en verplaatst het zich verder naar het noorden, samen met de planten- en diersoorten waarmee ze samenleven.
Overheden, het gevaar voor rendierhouders
De Sami zijn echter banger voor overheden, die steeds meer infrastructuur aanleggen om hun activiteiten te blokkeren, steeds meer bossen kappen en het landgebruik veranderen zonder overleg met de Sami.
Dit komt omdat de polen toegankelijker worden en daardoor gemakkelijker te exploiteren, en de winningsindustrieën de Sami en hun vroegere weidegronden in een hoek duwen (Engelse link).
Toch hebben de Sami hoop zolang ze het lot van hun land in eigen handen mogen nemen en vrije toegang krijgen tot de gebieden om hun weidegang aan te passen aan het veranderende klimaat.
Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.