De 12 dieren die het meest getroffen worden door klimaatverandering

De biodiversiteit op de wereld is de laatste 50 jaar alarmerend afgenomen. Meer dan 25.000 soorten – bijna 1/3 van de bekende soorten – dreigen te verdwijnen. Klimaatverandering zal direct verantwoordelijk zijn voor 8% van deze uitstervingen. 

In dit artikel kom je meer te weten over wat dit gevaarlijke verschijnsel inhoudt en welke dieren het meest getroffen zijn door klimaatverandering. Als je de planeet wilt helpen, helpt deze informatie je te weten waar je moet beginnen.

De gevolgen van klimaatverandering

Klimaatverandering is een heel gewone uitdrukking in ons dagelijks leven, maar het is zo normaal geworden om het te horen dat het uiteindelijk zijn betekenis verliest.

Het is echter een verschijnsel dat we elk jaar in kleine – en niet zo kleine – details meemaken. Denk bijvoorbeeld aan ooievaars die niet meer trekken maar ook bosbranden. Er is soms zelfs sneeuwval op plaatsen waar we dat nog nooit gezien hebben.

Afgezien van de plaatselijke effecten, moet je in de eerste plaats de gevolgen kennen die de klimaatverandering voor de planeet als geheel meebrengt. De belangrijkste manieren waarop dit gebeuren dieren beïnvloedt beschrijven we hieronder.

Veranderingen

• Afname van regenval: Het uitblijven van regen ontneemt dieren niet alleen bronnen van hydratatie, maar de daling van het waterpeil in milieus zoals moerassen of meren vermindert ook de omvang van het leefgebied van de soorten die er leven.
• Abnormale meteorologische verschijnselen: Stortregens, eindeloze droogtes, en orkanen zijn hiervan enkele voorbeelden, met de daaruit voortvloeiende gevolgen in de gebieden waar ze voorkomen.
• Vermindering van de zee-ijskappen in de poolgebieden: Afgezien van het feit dat het noordpoolgebied helemaal zou kunnen verdwijnen, hebben de soorten die op de polen leven zeer specifieke aanpassingen aan extreme kou, waardoor ze onmogelijk kunnen overleven als die verdwijnen.
• Temperatuurschommelingen: De gevolgen van dit feit zijn enorm en gevarieerd. Van de incubatietemperatuur van begraven eieren tot het verschijnen van nieuwe ziekten – of de terugkeer van andere ziekten die al uitgeroeid waren. Deze problemen worden veroorzaakt door ongewone temperaturen en kunnen beslissend zijn voor het voortbestaan van een diersoort.
• Veranderingen in de vegetatie: Planten zijn afhankelijk van de milieuomstandigheden. Als die veranderen, kan de basis van de voedselketen verminderen, met alle gevolgen van dien voor de dieren.
• Opwarming van de oceanen: De temperatuur van het oceaanwater heeft een directe invloed op de stromingen die veel dieren bij hun trek volgen. Dit is vooral ernstig als de trekroutes verband houden met de voortplanting.
• Vermindering van het zuurstofgehalte wereldwijd: Hoewel bomen de reputatie hebben dat ze ons zuurstof geven om in te ademen, is de waarheid dat microalgen aan het oppervlak van de oceanen 30% van de mondiale uitstoot absorberen. Als de vervuiling het water verzuurt, sterven ze, met alle gevolgen van dien.

12 dieren die door klimaatverandering getroffen worden

Nu je de belangrijkste manieren kent waarop dit verschijnsel de planeet beïnvloedt, vraag je je waarschijnlijk af welke soorten er het meest onder te lijden hebben. Om je vraag te beantwoorden, volgt hier een lijst van de meest representatieve dieren op dit front.

1. Koala (Phascolarctos cinereus)

Koala’s, endemisch op het Australische continent, leven in een heel specifiek, beperkt ecosysteem waaraan ze zich ook op een heel specifieke manier aangepast hebben. De reeks rampen waaronder Australië de laatste jaren te lijden heeft gehad, hebben hun leefgebied bijna volledig verwoest. Men gelooft dat er nu nog maar tussen de 100.000 en 200.000 koala’s bestaan.

2. Oricinocodolfijn (Inia geoffrensis) 

De belangrijkste bedreiging voor deze walvisachtigen die in rivieren leven is de vernietiging van het Amazonebekken. Vervuiling van hun leefgebied en stijgende temperaturen in het rivierwater hebben niet alleen invloed op de vis waarmee deze waterzoogdieren zich voeden. Dit heeft ook een directe invloed op hun gezondheid.

3. IJsbeer (Ursus maritimus)

Deze soort is misschien wel het bekendste voorbeeld van de gevolgen van klimaatverandering die bepaalde diersoorten getroffen hebben. Het smelten van het Noordpoolgebied door de voortschrijdende temperatuurstijging laat deze zoogdieren jaar na jaar zonder leefgebied en zonder levensonderhoud achter. De populatie ijsberen op de wereld wordt tussen 22.000 en 31.000 geschat en blijft afnemen.

4. Monniksrob (Monachus monachus)

Momenteel zijn er ongeveer 700 exemplaren (Engelse link) van de monniksrob, verdeeld over 3 bevolkingsgroepen rond de Middellandse Zee. Hun achteruitgang is vooral te wijten is aan de jacht en de invasie van hun territorium door de mens.

Daarnaast leidde de klimaatverandering tot de woekering van algen die giftig voor hen zijn, wat deze dieren hard getroffen heeft. Deze algengroei is een verschijnsel dat bekend staat als rode vloed.

5. Keizerspinguïn (Aptenodytes forsteri)

De keizerspinguïn maakt een soortgelijke situatie door als de ijsbeer. Zijn natuurlijke habitat verdwijnt in een duizelingwekkend tempo. Volgens een studie uit 2019 (Engelse link) zijn er de laatste 3 jaar bijna geen nakomelingen meer geboren, door de vroegtijdige afbraak van het vaste ijs in de ijsstromen, waarin deze vogels kwamen om zich voort te planten.

6. Rendier (Rangifer tarandus)

Het aantal rendieren is de laatste 25 jaar hard getroffen door klimaatverandering. De populatie is met meer dan 85% gedaald. Naarmate de zomers in Noord-Canada kouder en natter worden, vormen de regens uiteindelijk plassen die dan bevriezen, waardoor het voedsel van de rendieren in een laag ijs vast komt te zitten.

7. Blauwe vinvis (Balaenoptera musculus)

Stijgende oceaantemperaturen hebben ernstige gevolgen voor de migratie en het paringsgedrag van deze reusachtige zeezoogdieren. De gevolgen zijn moeilijk te voorspellen, dus is het ook moeilijk om een behoudsplan voor deze soort te ontwikkelen.

8. Poema (Puma concolor)

De Noord-Amerikaanse poema is een van de meest bedreigde katachtigen op de planeet, misschien wel op hetzelfde niveau als de Iberische lynx.

Hun voornaamste bedreiging is de achteruitgang van hun leefgebied. Dit wordt deels door verstedelijking en deels door de voortschrijdende verwoestijning van Florida veroorzaakt. Zo worden hun bestaansmiddelen vernietigt.

9. Bijen (Anthophila)

Bijen zijn zowel slachtoffer als deel van de oplossing voor het einde van de wereld. Geschat wordt dat het leven op aarde zonder hen niet langer dan 8 jaar zou duren.

Omdat het dieren zijn die voor hun voedsel volledig van de vegetatie afhankelijk zijn, laten de opwarming van de aarde en droogte hen zonder voedsel achter. Daarnaast breidt de woestijnvorming zich uit. In feite zijn ze nu al met uitsterven bedreigd.

10. Koralen (Anthozoa en Hydrozoa) 

Koraalriffen zijn in gevaar door de stijgende zeetemperaturen. Deze hitte vernietigt de symbiotische algen die ze bedekken, waardoor ze verbleken en verhongeren. Alleen al in de laatste 3 jaar heeft 72% van de door UNESCO beschermde koraalriffen in de wereld te lijden gehad onder ernstige hittestress.

Koraalriffen zijn wat biodiversiteit betreft het meest diverse ecosysteem in de oceanen, alleen vergelijkbaar met het Amazone-regenwoud.

11. Monarchvlinder (Danaus plexippus)

Het verlies van melkkruid – planten van het geslacht Ascepia – door de stijgende temperaturen heeft de populatie van de monarchvlinder, die van deze plant afhankelijk is voor voedsel, drastisch doen afnemen.

Klimaatverandering verstoort het jaarlijkse trekpatroon van deze vlinder: koudere en nattere winters kunnen tijdens de trek tijdens de winterslaap in Mexico dodelijk zijn voor de vlinder. Daarnaast veroorzaken abnormale en extreme patronen van droogte of regen op broed- en voederplaatsen vaak hun dood.

12. Witte haai (Carcharodon carcharias) 

Haaien hebben het moeilijk bij het jagen en een hogere embryo-sterfte (Engelse link) naarmate de temperatuur en de zuurgraad van de wereldzeeën stijgen. In de Stille Oceaan dwingen stijgende temperaturen de haaien naar het noorden te trekken, wat ook de ecosystemen verstoort die ze achterlaten.

Helaas wordt dat zo vaak herhaald dat het zijn betekenis kan verliezen. Diep vanbinnen weet iedereen dat er iets aan het veranderen is… en niet ten goede. Laten we samenwerken om deel van de oplossing te worden.