Dolfijnen lijden aan dementie: ontdek hier waarom

Geschreven en geverifieerd door de dierenarts en zoötechnicus Sebastian Ramirez Ocampo

Laatste update: 27 november, 2023

Dolfijnen worden beschouwd als een van de intelligentste dieren op aarde en zijn een soort tandwalvisachtige met zeer bijzondere kenmerken. Ze bewonen de wateren van de Atlantische en Stille Oceaan, met een grote aanpassing aan zowel tropische klimaten als aan ijzige omgevingen. In dit artikel zullen we ons afvragen of dolfijnen aan dementie lijden.

Ze worden vooral erkend om hun grote intelligentie en snelle leervermogen. Daarnaast zijn ze beroemd om hun vermogen om complexe emoties te voelen zoals mensen.

Tot voor kort werd aangenomen dat Homo sapiens het enige zoogdier op aarde was dat degeneratieve ziekten van het zenuwstelsel ontwikkelde, zoals de ziekte van Alzheimer of dementie. Recent onderzoek heeft echter gesuggereerd dat ook dolfijnen kunnen worden getroffen. Ontdek de bevindingen die tot deze conclusie hebben geleid.

De ziekte van Alzheimer en de mogelijke manifestatie ervan bij dolfijnen

De ziekte van Alzheimer definieert men als een progressieve degeneratie van zenuwcellen in de hersenen. Dit ziekteproces gaat gepaard met een duidelijke afname van de hersenmassa. Mensen die lijden aan de ziekte van Alzheimer hebben meestal zeer specifieke symptomen van deze aandoening. Denk aan zaken zoals geheugenverlies, verwarring en dementie.

Hoewel het niet duidelijk is wat de belangrijkste oorzaak is, zijn genetische factoren, gevorderde leeftijd en ziekten als diabetes erkend als risicofactoren voor de ontwikkeling ervan.

Dolfijnen stranden, net als andere zeedieren, vaak. Dit gebeurt wanneer een van deze soorten in ondiep water zwemt. Daardoor strandt het dier of komt het vast te zitten op de kust.

De meeste walvisachtigen hebben een ongelooflijk oriëntatiesysteem hebben dat bekend staat als echolocatie. Toch sterven elk jaar meer dan 2.000 zeezoogdieren zoals dolfijnen en walvissen doordat ze gestrand zijn.

Waarom gebeurt dit?

Volgens verschillende deskundigen kunnen de geluiden die worden uitgezonden door gevechts- en vissersboten de echolocatie- en locatieprocessen van deze dieren verstoren. Dat zou een reden kunnen zijn waardoor ze verdwalen.

Een studie (Engelse link)  gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift European Journal of Neuroscience  heeft gesuggereerd dat een andere oorzaak van strandingen bij dolfijnen de degeneratie van het centrale zenuwstelsel is.

In dit onderzoek analyseerden onderzoekers de hersenen van 22 walvisachtigen van de soorten Risso’s dolfijnen, witvinnige grienden, bruinvissen, witsnuitdolfijnen en tuimelaars. Zij vonden bepaalde veranderingen in de hersenen die men associeert met de ziekte van Alzheimer bij mensen.

Ook moet worden opgemerkt dat de meeste van deze dieren vrij oud waren. Bovendien waren ze gestorven toen ze strandden voor de kust van Zweden.

De tekenen van neurologische aandoeningen bij dolfijnen

Enerzijds vonden de onderzoekers, toen zij de hersenen van elk van deze dieren in detail onderzochten, beta-amyloïde plaques op het zenuwweefsel. Dit peptide speelt onder normale omstandigheden een fundamentele rol speelt bij de overdracht van informatie tussen neuronen. Het heeft echter de neiging zich abnormaal op te hopen op zenuwcellen bij neurologische aandoeningen zoals de ziekte van Alzheimer.

Dit verschijnsel veroorzaakt niet alleen een verkeerde verbinding tussen neuronen, maar ook hun degeneratie en dood.

Anderzijds werd ook de ophoping van een ander eiwit, tau genaamd, in neuronen gevonden. Dit houdt verband met de degeneratie en vorming van neurofibrillaire klitten die de goede werking van het centrale zenuwstelsel aantasten.

Bovendien werd een abnormaal aantal gliacellen zoals astrocyten en microglia ontdekt. Dit is een factor die men in verband brengt met ontstekingsprocessen in de hersenen.

Tenslotte werd in een ander artikel (Engelse link) genaamd Moleculaire basis van de ziekte van Alzheimer bij dolfijnen gesteld dat deze zoogdieren de eiwitten tot expressie brengen die het meest direct betrokken zijn bij de vorming van beta-amyloïde plaques. Dat is vergelijkbaar met wat bij mensen gebeurt.

Hoe dementie en massale strandingen samenhangen

Hoewel je zou kunnen denken dat alle dolfijnen die op zee sterven aan een of andere vorm van dementie lijden, kan de werkelijkheid anders zijn. Aan de ene kant is deze bijzondere walvisachtigen soort gregarisch. Dat wil zeggen dat ze  in groepen leven van wel 30 of meer individuen. Bovendien is er een zekere hiërarchie in hun sociale relaties, zodat er een leider is die de hele kudde aanstuurt.

Als we er rekening mee houden dat dit dier gewoonlijk het meest ervaren en het oudste is, zou het het meest vatbaar kunnen zijn voor degeneratie van het centrale zenuwstelsel door ouderdom.

Volgens deze theorie zou de leider kunnen lijden aan een soort dementie. Dit dier zou onbewust de rest van de dolfijnen op een dwaalspoor kunnen brengen, waardoor ze uiteindelijk stranden.

Wat hebben mensen en dolfijnen gemeen?

Net als mensen hebben dolfijnen een langere levensverwachting dan andere zoogdieren. In feite kunnen soorten als de gestreepte dolfijn wel 60 jaar oud worden. Dienovereenkomstig is een studie (Engelse link)  gepubliceerd in het tijdschrift, Alzheimer en Dementie gesuggereerd dat dolfijnen vanwege hun lange levensduur vatbaarder zijn voor de ontwikkeling van bepaalde ziekten zoals Alzheimer of dementie.

Ook kunnen bij beide soorten veranderingen optreden in de normale werking van het hormoon insuline. Daardoor lopen zowel dolfijnen als mensen het risico te lijden aan diabetes (Engelse link). Dit is een risicofactor voor de manifestatie van deze aandoeningen van het centrale zenuwstelsel.

Ten slotte, ondanks alle bevindingen die erop wijzen dat dolfijnen lijden aan een vorm van dementie, zijn verdere studies nodig om te begrijpen hoe deze neuronale veranderingen het gedrag van deze walvisachtigen werkelijk beïnvloeden. Ondanks het feit dat de laesies lijken op die van de mens, kunnen de ziekten zich op een heel andere manier ontwikkelen.