Het gedrag van kanaries

Deze vogels en hun prachtige gezang zijn wereldwijd bekend. Maar het gedrag van kanaries is niet een gebied dat veel verder bestudeerd is dan hun status als siervogels. Zo blijft hun sociale dynamiek buiten een kooi nog steeds een mysterie voor de meeste mensen.

In dit artikel vind je een overzicht van de gedragsgewoonten van de wilde kanarie. Als je je ooit afgevraagd hebt hoe deze vogels in het wild leven, dan ben je hier aan het juiste adres. Lees verder!

De kenmerken van kanaries

De wilde kanarie (Serinus canaria) is een vogel van de familie Fringillidae van geringe grootte (ongeveer 20-23 cm spanwijdte). In tegenstelling tot tamme kanaries is zijn gelige kleur bezaaid met bruine en zwarte strepen waardoor hij opgaat in zijn omgeving.

Het is een vogel zonder bekende ondersoorten in het wild en komt voor op Madeira, de Azoren, en de Canarische Eilanden. Hij is ook ingevoerd in Bermuda, Hawaii en Puerto Rico. Hij bewoont een grote verscheidenheid van milieus en kan gezien worden van zeeniveau tot ongeveer 2.000 meter hoogte, vooral in halfopen gebieden en bosgebieden.

Het dieet van de kanarie bestaat hoofdzakelijk uit zaden die hij op de grond foerageert. Op grote hoogte voedt hij zich met vruchten, bladeren en knoppen van bomen. Af en toe consumeert hij dierlijke eiwitten in de vorm van kleine insecten, zoals keverlarven of kleine orthoptera (rechtvleugeligen).

De kanarie broedt gewoonlijk 2 of 3 keer per jaar en zijn voortplantingsperiode begint in maart en eindigt in juli. Populaties die in warmere streken leven kunnen echter al in januari beginnen met broeden. Het vrouwtje legt 3 tot 5 eieren die ze 2 weken bebroedt en de kuikens worden 2-3 weken na het uitkomen zelfstandig.

De in gevangenschap gekweekte variant staat bekend als Serinus canaria domestica en verschilt nogal van het wilde morfotype.

Het sociale gedrag van kanaries

Kanaries groeperen zich in zwermen van tot wel 30 individuen. Binnen deze groepen gaan ze meestal samen in paartjes die een klein gebied verdedigen waarin ze eten en rusten. Toch zijn het geen overdreven territoriale vogels.

Als de nacht valt, gaan de kanaries allemaal samen op zoek naar een lommerrijke boom die als slaapplaats zal dienen. Daar is het een kabaal van getjilp en geflapper tot ze allemaal neerstrijken en wedijveren om een goede zitstok om op te slapen.

In feite hebben deze vogels de neiging om zich met andere soorten te verenigen op plaatsen waar voedsel in overvloed is, zoals met de roodvoorhoofdkanarie (Serinus pusillus) of de kneu (Linaria cannabina). Deze strategie stelt hen in staat hun predatoren gemakkelijker te lokaliseren, en ook sneller nieuwe voedselbronnen te vinden.

Gedrag van kanaries op voedingsgebied

Het voedingsgedrag van kanaries is onvermoeibaar: ze brengen het grootste deel van de dag door met het zoeken naar voedsel, op de grond of in de bomen. Hoewel ze zich in zwermen verplaatsen, hebben deskundigen opgemerkt dat elk paar een bepaald gebied uitkiest en dat er gevechten ontstaan (Spaanse link) als de volwassen vogels het gebied van andere soortgenoten binnendringen.

Binnen deze foerageerperioden zijn er momenten van rust, waarin de zwerm de bomen in gaat. Daar gaan de vogels, als ze kunnen, verder met eten, maar op een meer ontspannen manier: ze geven er de voorkeur aan te doezelen, te socialiseren en te poetsen.

Broedgedrag van kanaries

Het broedgedrag van kanaries is waarschijnlijk het meest bestudeerde kennisgebied over deze soort, vooral door de belangstelling voor hun mooie en complexe gezang (Spaanse link). Hun baltsgedrag hangt rechtstreeks samen met de tonen die het mannetje uitzendt, zoals je hieronder zult zien.

Als het broedseizoen aanbreekt, wedijveren de mannetjes om vrouwtjes en vormen paartjes die gedurende deze periode stabiel blijven. Om de aandacht te trekken gebruiken ze hun gezang en een specifieke houding. Daarbij strekken ze zich omhoog en bewegen langs de takken voor het vrouwtje langs.

Terwijl het vrouwtje belast is met het uitbroeden van de eieren, voorziet het mannetje haar van voedsel. Omdat het in hun natuurlijke omgeving niet erg territoriale vogels zijn, is het gebruikelijk dat meerdere paren een broedplaats delen. Meestal bouwen ze hun nest in de takken van bomen of struiken, dat bekervormig is.

De kanarie bouwt zijn nest door een dicht netwerk te weven van fijne takken, wortels, korstmos en mos. Hij bekleedt de binnenkant ook met veren en vacht om het voor de jongen comfortabeler en warmer te maken.

Het lied van de kanarie

Het lied van de kanarie bestaat uit een zeer complexe reeks van wisselende tonen. Hoewel de uitgestraalde tonaliteit bij alle mannelijke exemplaren gelijk lijkt, zijn er veel factoren die deze vocalisatie conditioneren:

• Ouderlijk leren. Het gezang van deze vogel is bestudeerd in de vergelijkende psychologie wegens parallellen met menselijke taalverwerving. Het lijkt erop dat de kuikens het lied leren door te kijken naar het gezang van hun ouders en dat van andere vogels in de buurt.
• Leren tijdens het broedseizoen. Vrouwtjes hebben ook door ervaring beïnvloede voorkeuren als het erom gaat de zang van een mannetje te verkiezen boven die van een ander. Mannetjes, op hun beurt, perfectioneren hun zang om zoveel mogelijk vrouwtjes aan te trekken.
• Omgevingsgeluiden. In een experiment in gevangenschap (Engelse link) was het mogelijk de voorkeuren van de vrouwtjes te beïnvloeden door vroege blootstelling aan opnamen van verschillende roepjes en liedjes.

Het gezang van kanaries vertoont een duidelijke hormonale prikkel. Dit is iets wat verklaart waarom alleen mannetjes in staat zijn het te stemmen. Vrouwtjes zenden ook bepaalde geluiden uit, maar die zijn veel basaler.

Zoals je ziet, hebben deze vogels veel te vertellen over hun gedrag. Laat je echter niet misleiden door de kleine vogels. Ze doen hun best om onopgemerkt te blijven, maar als je de kans krijgt ze te observeren, ontdek je een hele wereld van bijzondere feitjes over het gedrag van kanaries.