De zeearend: habitat en kenmerken

Geschreven en geverifieerd door de bioloog Francisco Morata Carramolino

Laatste update: 21 december, 2022

Arenden zijn reusachtige roofvogels die over de hele wereld voorkomen, en meestal geassocieerd worden met waterrijke milieus. Hoewel niet zo beroemd als de Amerikaanse zeearend – is de Europese zeearend een indrukwekkende oude-wereldsoort.

Deze soort komt voor in een groot deel van Azië en Europa, hoewel zijn vroegere verspreidingsgebied veel groter was. Door allerlei problemen van menselijke oorsprong werd hij uit veel gebieden verdreven en verminderde zijn populatie. Gelukkig lijken de populaties tegenwoordig aan de beterende hand.

Als je meer wilt weten over deze prachtige vogel -grotere Europese roofvogels kom je niet tegen- nodigen we je uit verder te lezen.

Habitat van de zeearend

De zeearend, met de wetenschappelijke naam Haliaeetus albicilla, is een roofvogel die verspreid is over een aanzienlijk deel van Azië. Desondanks vinden we zijn meest indrukwekkende populaties in Oost-Europa. De meeste exemplaren van deze soort zijn te vinden in Noorwegen en Rusland.

In deze gebieden is de arend nauw verbonden met grote watermassa’s. Hij verschijnt vooral rond meren, moerassen, machtige rivieren en oceaanoevers, allemaal binnen gematigde, boreale of toendra-zones. Bovendien nestelt hij in kliffen of grote bomen.

Sommige populaties van deze roofvogel zijn vaste bewoners van de landen in Oost-Europa. De rest van de populaties zijn meestal trekvogels. Ze brengen het broedseizoen in een bepaald gebied door en de winter in een ander, op zoek naar geschiktere omgevingen.

Sommige jonge arenden leggen in de winter grotere afstanden af en komen terecht in landen in Midden- en Zuid-Europa, zoals Frankrijk of Spanje. Opgemerkt moet worden dat, hoewel de soort zich beetje bij beetje verspreidt en zijn oude verspreidingsgebied herstelt, de verbetering langzaam gaat.

Uiterlijke kenmerken

De Haliaeetus albicilla valt op door zijn immense afmetingen en robuuste voorkomen. Zijn lichaamslengte varieert tussen 70 en 90 centimeter en zijn spanwijdte bereikt een ongelooflijke 2 tot 2,4 meter. Met een gewicht van 4 tot 7 kilo zijn de vrouwtjes iets groter dan de mannetjes, die maar 3,5 of 5 kilo (7 – 10 kilo) bereiken.

Deze grootte, samen met zijn verspreiding en voorkeur voor water, maakt het mogelijk de roofvogel gemakkelijk te identificeren. Er zijn echter nog andere zeer representatieve kenmerken die daarbij kunnen helpen. We laten je er enkele zien.

De Europese zeearend heeft enorm lange, brede vleugels, vrij rechthoekig van vorm en eindigend met langwerpige vingervormige veren. De staart is breed, vrij kort, en wigvormig. De kop is groot en heeft een enorme, brede, dikke gele snavel. De nek is lang en de poten stevig, eindigend in enorme zwarte klauwen.

Het verenkleed van de volwassen dieren is bruin en vrij uniform, met een lichtere kop en een geheel witte staart. Juvenielen zijn donkerder bruin, maar hebben lichte vlekken. De staartveren zijn wit met dikke bruine randen, die ze verliezen als ze volwassen worden.

Voeding van de zeearend

Deze vogel heeft een veelzijdig en opportunistisch dieet. Hij kan jagen of vissen naar levende prooien, maar hij is ook in staat aas te verorberen of prooien van andere dieren te stelen, waarbij hij gebruik maakt van zijn enorme grootte. Onder hen zijn otters en visarenden.

Hun relatie met waterlichamen is niet toevallig, want een groot deel van het dieet van de arend (Engelse link) bestaat uit vis. Andere veelvoorkomende slachtoffers zijn watervogels. Hoewel in mindere mate, voedt hij zich ook met zoogdieren.

Staat van instandhouding

Zoals reeds vermeld, hebben deze arenden te lijden gehad van een historische achteruitgang ten gevolge van menselijk toedoen. Eeuwen geleden waren ze algemener, ze verspreidden zich vroeger over grote delen van de Middellandse Zee en bereikten zelfs Spanje.

Vissers, veeboeren, of wildreservaatbewakers doodden deze dieren systematisch, in de ongegronde overtuiging dat ze hun hulpbronnen negatief zouden beïnvloeden. Ook doodden ze deze roofvogels om hun eieren te verzamelen of voor andere doeleinden.

Deze praktijken, die tegenwoordig zeldzamer zijn maar nog steeds slachtoffers eisen, slaagden erin de arenden uit een groot deel van hun verspreidingsgebied uit te roeien.

Daarna hebben de vernietiging van hun leefgebieden en de proliferatie van pesticiden, zware metalen en andere bioaccumulerende giftige stoffen de soort ernstig bedreigd. Habitatvernietiging is tegenwoordig een groeiend gevaar.

Gelukkig hebben het enorme verspreidingsgebied en de vroegere overvloed ervoor gezorgd dat arenden tot op de dag van vandaag kunnen overleven. Na grote beschermingsinspanningen neemt hun populatie weer toe, langzaam maar zeker.

Arenden zijn doorgedrongen tot delen van het VK en beginnen zich langzaam te verspreiden over de gebieden die ze vroeger bewoonden. Dankzij dit alles worden ze door de IUCN als minst zorgwekkend beschouwd (Engelse link).

Deze prachtige roofvogel heeft in de loop der tijden kunnen overleven, ondanks de voortdurende bedreiging door de mens in de loop der jaren. In een ideale wereld zullen toekomstige generaties weer kunnen genieten van het kijken naar deze vogels die door de lucht zweven of vissen in de nabijgelegen zeeën.