De witte kwikstaart: habitat en kenmerken

Beoordeeld en goedgekeurd door de bioloog Samuel Sanchez

Geschreven door Brayan Andres Guerra Parada

Laatste update: 22 december, 2022

De witte kwikstaart (Motacilla alba) is een kleine vogel die behoort tot de familie Motacillidae. Zijn aanwezigheid in sommige streken wordt in verband gebracht met de komst van de winter.

Deze vogel past zich gemakkelijk aan bijna elke habitat aan en is niet bang voor de aanwezigheid van de mens. Daarom zie je hem ook vaak in drukke steden. Hieronder vind je meer informatie over deze interessante vogel.

Habitat van de witte kwikstaart

Deze vogel komt verspreid voor in heel Europa, Azië en Noord-Afrika. Hij kan ook voorkomen in gematigde en koude gebieden van Eurazië, Alaska, en Groenland. In de winter trekt hij door Afrika en zuidelijk Azië, ten noorden van de evenaar.

De 11 ondersoorten – die soms als geïsoleerde soorten beschouwd worden – van de witte kwikstaart frequenteren echter een specifieke plaats die hen duidelijk van elkaar onderscheidt. Zo is hun geografische instabiliteit duidelijk, want de soort komt in verschillende territoria voor.

Over het algemeen geeft deze vogel de voorkeur aan open, zonnige gebieden met weinig begroeiing en overvloedig water. Daarnaast kan hij gezien worden in de buurt van huizen op boerderijen, in dorpen, of in grote steden. De witte kwikstaart mijdt droge gebieden en dichte bossen.

Uiterlijke kenmerken

De witte kwikstaart is een kleine vogel die 16 tot 19 centimeter lang is. Hij heeft een vleugeldiameter van ongeveer 28 centimeter. Interessant is dat deze vogel een lange staart heeft die altijd in beweging is.

Bovendien heeft hij een heel sierlijk verenkleed waardoor hij gemakkelijk te herkennen is. Dit verenkleed heeft witte, zwarte en grijzige tinten. Zijn rug is asgrijs en zijn buik is wit.

• De vleugels zijn meestal zwart met enkele witte strepen die te zien zijn als ze ingevouwen zijn.
• Zijn poten en snavel zijn zwart, evenals het midden van zijn witte gezicht en de boven- en onderkant van zijn kop.

Dit dier heeft een beperkt seksueel dimorfisme, want het mannetje heeft een witte buik terwijl zijn borst en rug zwart zijn. Zijn staart is lang en zwart met een witte rand. Het vrouwtje lijkt lichamelijk vrij veel op het mannetje, maar haar rugkleuren zijn iets lichter.

Juvenielen van deze soort hebben een lichtgrijze kop en zwarte poten en snavel. Daarnaast vertonen de jongen meer chromatische uniformiteit dan de volwassenen, hebben ze geen zwart op de kop maar hebben een grijsachtige streep in de borststreek.

Tijdens het winterseizoen vertoont de witte kwikstaart een soortgelijk verenkleed. De zwarte kleur op de kop is dan sterk verminderd. Bovendien heeft hij een witte keel met een zwarte streep op de borst. Beide geslachten lijken erg op elkaar, maar het vrouwtje verschilt dankzij de grijze veren op zijn nek.

Gedrag van de witte kwikstaart

Hoewel de witte kwikstaart als een sedentaire soort beschouwd wordt, heeft hij de neiging zich onvast voort te bewegen over korte en middellange afstanden. Exemplaren kunnen zich in de winter verplaatsen uit Midden- en Oost-Europa naar het Middellandse Zeegebied en Afrika. In Spanje worden ze vaak waargenomen tussen oktober en november en in het voorjaar (tussen februari en april).

Een van de opvallendste eigenaardigheden van deze soort is echter de manier waarop hij zijn toevlucht zoekt voor roofdieren. Hij doet dit in de lanen van grote steden, waar volwassen dieren gewoonlijk nestelen.

Ook hebben grote groepen de neiging zich ‘s nachts in stedelijke gebieden te verzamelen om te slapen. Bij het ochtendgloren trekken ze weer naar de weiden buiten de stad.

Een ander opvallend aspect van de witte kwikstaart is dat hij behendig over de grond kan klauteren op zoek naar voedsel. Men heeft ook gezien dat hij in de grond pikt en neerstrijkt bij oppervlaktewater (zoals beekranden) om waterdieren te vangen.

De witte kwikstaart maakt zijn nesten vaak in verlaten voorwerpen, met stukken hout en droge twijgen. Daarnaast kan hij nestelen tussen grote nestruimten van andere vogels, net als andere soorten (mussen, bijvoorbeeld).

Voedsel van de witte kwikstaart

Wat zijn dieet betreft, neemt deze kleine vogel een grote verscheidenheid aan insecten in zijn dieet op, zowel terrestrische als aquatische. Daarnaast eet hij ook andere kleine ongewervelde dieren zoals spinnen, schaaldieren, weekdieren en vissen. De witte kwikstaart kan zich ook voeden met planten en grassen op de open velden die hij bezoekt.

Voortplanting van de witte kwikstaart

Deze vogel beschermt gewoonlijk de territoria waar hij nestelt. Hij doet dit door nesten te bouwen onder tegels of stenen, op muren en wanden, of verborgen tussen de vegetatie. Deze kan bijvoorbeeld uit klimop bestaan.

Het vrouwtje legt meestal 5 tot 6 bruingespikkelde grijze eieren, die 11 tot 16 dagen bebroed worden. De ouders voeden de kuikens tot ze het nest verlaten als ze 16 dagen oud zijn, hoewel ze iets langer verzorgd kunnen worden.

Beschermingsstatus

Volgens de Rode Lijst van de Internationale Unie voor Natuurbehoud (Engelse link) (IUCN) is de behoudsstatus van de witte kwikstaart “Least Concern (LC).” Tot nu toe zijn er geen directe bedreigingen voor deze soort ontdekt. Ze zouden natuurlijk in de toekomst door veel algemene veranderingen beïnvloed kunnen worden.

Verlies van natuurlijke habitat door toenemende verstedelijking en ongenuanceerd gebruik van bestrijdingsmiddelen kan deze soort in de toekomst treffen.

Zoals je hebt gelezen is de witte kwikstaart een vogel die een groot gebied bestrijkt, en in de loop van de geschiedenis in veel streken in verband gebracht werd met de komst van de winter. Hoewel zijn broeden niet erg kenmerkend is, vertoont zijn gedrag wel verschillende opvallende aspecten die deze soort uniek maken.