De kuifleeuwerik: kenmerken, habitat en dieet

Geschreven en geverifieerd door de biologe Georgelin Espinoza Medina

Laatste update: 27 januari, 2024

Kuifvogels zijn een groep vogels die hun naam te danken hebben aan een speciaal kenmerk: een pluim van veren die de bovenkant van de kop siert, als een kuif. Ze leven in Europa, Azië en Afrika, waar ze ons verrukken met hun melodieuze gezang. Op dit moment zijn er zeven exemplaren die er ongeveer hetzelfde uitzien. Onder hen vinden we de gewone kuifleeuwerik of Galerida cristata, met een zeer grote verspreiding.

Hij behoort tot de orde van de zangvogels en tot de familie Alaudidae, met ongeveer 21 geslachten en 98 soorten. In het volgende artikel geven we een beschrijving van de kenmerken, levensstijl en beschermingsstatus van deze vogel. We geven je ook enkele kenmerken die hem onderscheiden van de Thekla’s Leeuwerik.

De habitat van de kuifleeuwerik

Deze vogel heeft een groot verspreidingsgebied, want hij komt voor in gematigde en warme gebieden van Europa, Azië en Afrika. Wat zijn habitat betreft, geeft hij de voorkeur aan droge plaatsen met weinig begroeiing, waaronder:

• steppen
• vlaktes
• halfwoestijnlandschappen

Hij past zich ook aan andere landelijke of suburbane plaatsen aan, zoals regenvelden. Zijn maximale vlieghoogte is ongeveer 3.200 meter. Hij houdt echter van lager gelegen gebieden.

Een studie (Engelse link) van West-Polen, gerapporteerd in het tijdschrift Vogelstudie benadrukt de voorkeur van landbouwgronden als leefgebied voor deze vogelsoort. Hieronder vallen kuilvoer en graangewassen.

Kenmerken van de kuifleeuwerik

Deze vogel bereikt een lengte van 17 centimeter en een spanwijdte van 11 tot 15 centimeter. Volgens gegevens van de Spaanse Ornithologische Vereniging (SEO/BirdLife) (Spaanse link) heeft hij de volgende kenmerken:

• Een enigszins gedrongen lichaam.
• Een grote kop.
• Een lange en enigszins gebogen snavel.
• Een korte staart.

Hij heeft een verenkleed met bruintinten aan de bovenkant, terwijl de onderkant lichter en crèmekleurig is. Hij heeft ook een eigenaardig ontwerp in de vorm van donkere strepen, zowel op zijn lichaam als op zijn gezicht.

Deze patronen en kleurencombinaties bieden enige bescherming aan deze terrestrische vogel, omdat ze hem in staat stellen op te gaan in de grond.

Zoals we al zeiden, is het meest opvallende aspect zijn kuif, die hem een elegante uitstraling geeft. Bovendien is dit het kenmerk dat het geslacht Galerida KLOPT zijn naam geeft en het onderscheidt van andere vogels die dit ornament niet hebben.

De zang van de kuifleeuwerik

Aukiden worden gekenmerkt door hun melodieuze en complexe geluiden, dus deze soort is geen uitzondering. De zang is variabel, sommige zacht en lang, zoals een fluit, en andere korter. Hun zang kan een beetje schel zijn.

Verschillen tussen de kuifleeuwerik en Thekla’s Leeuwerik

De kuifleeuwerik en Thekla’s Leeuwerik (Galerida theklae) zijn heel goed te onderscheiden van andere leden van hun familie (Alaudidae). Ze van elkaar onderscheiden kan echter een behoorlijk ingewikkelde taak zijn, zelfs voor experts.

Dit komt omdat ze qua uiterlijk erg op elkaar lijken. Desondanks zijn er enkele verschillen tussen deze twee galerida. Dit zijn onder andere:

• Snavel. De snavel van de kuifleeuwerik is iets langer en gebogen, terwijl die van Thekla’s Leeuwerik rechter en puntiger is.
• Kuif. De kuif van Thekla’s Leeuwerik is korter en borstelig. De kuif van de kuifleeuwerik is daarentegen iets langer en puntiger.
• Borststreeppatroon. Intenser bij de Thekla’s Leeuwerik en diffuser bij de kuifleeuwerik.
• Kleur van de bovenste staartveren. Ze hebben een grijze of roodbruine tint, wat een groter contrast biedt met de stuit en de grijsbruine staart bij Thekla’s Leeuwerik. Aan de andere kant heeft de kuifleeuwerik geen kleur op de bovenste staartveren. Tegelijkertijd zijn bij de kuifleeuwerik de kleurverschillen in dit deel van het lichaam minder opvallend.
• Voorkeur voor zitplaatsen. Terwijl de kuifleeuwerik de neiging heeft om meer tijd op de grond door te brengen, houdt Thekla’s Leeuwerik meer van planten.
• Habitat. De kuifleeuwerik bevindt zich op plaatsen met meer weilanden en gewassen die geassocieerd worden met de aanwezigheid van mensen, terwijl Thekla’s Leeuwerik de voorkeur geeft aan meer struikachtige gebieden, uit de buurt van mensen.
• Zang. Hoewel de melodieën van beide soorten op elkaar lijken, hebben die van de kuifleeuwerik meer gevarieerde, hoge tonen, met kortere en fellere pauzes. Het lied van de Thekla’s Leeuwerik is meestal melodieuzer.

Wat eet de kuifleeuwerik?

De kuifleeuwerik is een omnivoor, dus hij kan zowel plantaardig materiaal als dieren (ongewervelden) eten. In het eerste geval gaat het om het volgende:

• Zaden van planten.
• Bladeren.
• Groene scheuten.

Een publicatie uit 2005 in het tijdschrift Zoölogie in het Midden-Oosten (Engelse link) wordt verwezen naar het dieet van de kuifleeuwerik tijdens de herfst in Iran. Hierin staat dat deze soort de volgende insecten in zijn dieet opneemt:

• Coleoptera (kevers).
• Orthoptera (sprinkhanen en krekels).
• Formicidae (mieren).

Voortplanting

De kuifleeuwerik is een monogame soort die twee broedseizoenen per jaar kan hebben. Het nest wordt gebouwd in een holte in de grond, bedekt met een struik of in de open lucht. De gebruikte materialen zijn onder andere gras of een ander soort plantaardig bestanddeel:

• Mosfragmenten.
• Droog gras.
• Bladeren.
• Stokken.

Opgemerkt moet worden dat de bovengenoemde plekken niet de enige zijn die deze vogels kiezen om hun eieren te leggen, die meestal variëren van 3 tot 5. Naast natuurlijke habitats kunnen deze kuifvogels ook nestelen in de buurt van menselijke nederzettingen.

In het hoofdstuk (Engelse link) Green Roofs-Urban Habitats for Ground-Nesting Birds and Plants in het boek Urban Biodiversity and Design verwijzen de auteurs naar Zwitserland, waar verschillende soorten -waaronder de kuifleeuwerik- hun nesten hebben gemaakt op daken.

Grondbroedvogels lijken zich te hebben aangepast aan het broeden op uitgestrekte platte daken in plaats van in landbouwgebieden.

– Nathalie Baumann en Friederike Kasten –

Instandhoudingsstatus

De Galerida cristata wordt niet met uitsterven bedreigd. De International Union for Conservation of Nature (Engelse link) (IUCN) classificeert hem wereldwijd en in Europa als “Minst Zorgwekkend”. Dit rapport is gebaseerd op de wijde verspreiding van de soort.

De populatie neemt echter af, hoewel niet in alarmerende aantallen, door de afname van het aantal individuen in de afgelopen jaren. De belangrijkste bedreigingen zijn de volgende:

• Landbouw- en bemestingspraktijken
• Het gebruik van pesticiden
• Verstedelijking, gepaard met bebossingspraktijken
• Klimaatverandering

Een kuif om zich te onderscheiden en kleuren voor camouflage

De kuifleeuwerik is een vogel met onopvallende kleuren, maar die dienen om de vogel op de grond te camoufleren. Hij heeft ook een kuif op zijn kop waarmee hij gemakkelijk van andere soorten te onderscheiden is. We nodigen je uit om meer leden van de Alaudidae familie te leren kennen, die, hoewel ze op elkaar lijken, verschillende en interessante aspecten in hun leven hebben.