Kraakbeenvissen: habitat, soorten en kenmerken

Geschreven en geverifieerd door de bioloog Cesar Paul Gonzalez Gonzalez

Laatste update: 21 december, 2022

Behorend tot de klasse Chondrichthyes zijn kraakbeenvissen dieren die een kraakbeenskelet hebben. Tot deze klasse behoren haaien, roggen en kraakbeenvissen. Deze dieren hebben een lange evolutionaire geschiedenis, want ze verschenen meer dan 450 miljoen jaar geleden.

Kraakbeenvissen zijn, voor het grootste deel, roofdieren. Daardoor hebben ze een belangrijke ecologische rol, door de populaties van hun prooien te beheersen. Hun vlees levert een grote hoeveelheid eiwit, vet en vitamine A, en daarom worden ze voor menselijke consumptie gebruikt. Wil je meer weten over deze soorten, lees dan verder – je zult zeker versteld staan.

Soorten en kenmerken van kraakbeenvissen

Kraakbeenvissen worden gekenmerkt door het hebben van een kraakbeenskelet. Bovendien is hun huid bedekt met placoide schubben, die sterk lijken op gewervelde tanden. Daarom hebben deze organismen een ruwe textuur bij het aanraken.

Hun monden bevatten talrijke gedeeltelijk verkalkte tanden. Deze zijn niet met de kaak vergroeid, zodat ze ook verschillende reserveonderdelen hebben. Deze vissen hebben 2 neusgaten, een blaasgat, en 5 tot 7 kieuwopeningen. Hun ogen hebben geen oogleden zoals bij mensen, maar ze hebben een licht, doorzichtig membraan, nictitate genoemd, dat dezelfde functie vervult.

Een ander hoofdkenmerk is de aanwezigheid van bekkenvinnen in het onderste deel van hun lichaam, die bij deze vissen als voortplantingsorganen dienen. Deze vinnen, ook wel claspers genoemd, zijn aangepast om de gameten (sperma) in het vrouwtje te kunnen deponeren. Daarom hebben alleen de mannetjes ze, maar het is een kenmerk van de hele groep.

Volgens het UNAM Instituut voor Biologie telt de groep van de kraakbeenvissen ongeveer 900 soorten. Dit taxon is verdeeld in 2 subklassen: elasmobranchismen (haaien en roggen) en hoplocephalen (chimaera). We vertellen je alles over hun eigenaardigheden.

Hoplocephali

Deze vissen zijn gewone bewoners van de diepe wateren op de bodem van de oceanen. Daarbij hebben ze een kaak die aan de schedel vastzit en hun tanden zijn verdeeld in 3 paar tandplaten, die langzaam en voortdurend groeien zonder te veranderen. De eerste fossiele vertegenwoordiger van deze groep is Callorhinchus, uit Duitsland, daterend uit het Jura-tijdperk.

Clade squalea

Leden van deze subklasse hebben torpedovormige (fusiforme) lichamen, die aan de zijkanten afgeplat zijn. Hoewel ze ogen hebben, is hun zicht niet erg goed, zodat ze op hun reuk vertrouwen om hun prooi op te sporen. De reukbollen, de delen van de hersenen die verantwoordelijk zijn voor het verwerken van informatie uit geuren, zijn sterk ontwikkeld.

Clade squalea hebben ook een gevoel voor elektrosensitiviteit, waarmee ze variaties in laagfrequente elektrische prikkels kunnen waarnemen. Ze bereiken dit met behulp van Lorenzini’s ampullen, die ze gebruiken om zich in elektrische velden te oriënteren en om bio-elektrische velden van hun prooi op te sporen.

De kaken van deze groep zijn beweeglijk, want ze hangen aan een kraakbeen dat ze met de schedel verbindt. Daardoor kan de onderkaak naar buiten uitsteken, zodat hij zijn prooi kan vangen.

Hoe zwemmen kraakbeenvissen?

Kraakbeenvissen moeten voortdurend zwemmen om het water door de kieuwspleten te laten stromen en om te kunnen ademen. Daarom hebben ze verschillende zwemmechanismen ontwikkeld: golfvoortstuwing en aanhangselvoortstuwing.

Het eerste mechanisme heeft betrekking op het gebruik van de staart, met oscillerende bewegingen, waarmee de vis zich voort kan bewegen. Het wordt door de meeste haaien gebruikt, omdat hun borstvinnen hen alleen in staat stellen stabiliteit te bewaren, maar die hebben geen flexibiliteit.

Met andere woorden, ze gebruiken hun staart door hem van links naar rechts te wippen om vooruit te komen, terwijl hun andere vinnen hem stabiel en recht houden.

Het tweede mechanisme houdt intussen het gebruik van borstvinnen of laterale aanhangsels in. Deze voortbewegingsaanpassing wordt gebruikt door pijlstaartroggen, die hun aanhangsels optillen en laten zakken om zich in het water te kunnen voortbewegen, iets wat lijkt op “vliegen,” maar dan onder water.

Alle soorten hebben een of beide zwemmechanismen. Dit hangt af van de lichaamsstructuur van elk van de kraakbeenvissen. De vorm van het lichaam beïnvloedt namelijk hun voortbeweging en drijfvermogen.

Deze vissen zijn geoptimaliseerd om te zwemmen, want hun modificaties geven ze een groot hydrodynamisch vermogen. Het feit dat ze een licht kraakbeenskelet hebben verbetert het drijfvermogen. Het gebruik van de schubben vermindert de turbulentie van het water. Bovendien hebben deze soorten geen zwemblaas, zodat hun lever deze functie vervult,

De grote hoeveelheid leverlipiden stelt kraakbeenvissen in staat te blijven drijven.

Voortplanting van kraakbeenvissen

Chondrichthyes hebben een inwendig bevruchtingsproces, maar ze zijn in staat alle 3 soorten voortplanting voor te stellen: levendbarend, ovipaar en ovovivipaar. We vertellen je hieronder over elk van deze strategieën.

Ovovivipaar

Deze voortplantingssoort staat op een tussenpunt van ovipariteit en vivipariteit, want de ontwikkeling van het embryo vindt plaats in een eitje dat door de moeder wordt vastgehouden. Als het ei uitkomt, brengt de moeder volledig ontwikkelde jongen ter wereld.

Levendbarend

Dit is de voortplantingssoort waarbij de moeder via de placenta voedingsstoffen aan haar jongen geeft. Hiermee houdt het vrouwtje de gezondheid en groei van haar jongen in stand. Enkele voorbeelden van levendbarende soorten zijn de hamerhaai (Sphyrnidae sp.) en de blauwe haai(Prionace glauca).

Ovipaar

Als de paring voorbij is, zetten de vrouwtjes harde capsules op de grond af, of ze maken ze vast aan rotsen of algen. De embryo’s gebruiken de dooier van het ei – dooierzak – om zich te voeden en te ontwikkelen tot ze uitkomen.

De habitat van kraakbeenvissen

Deze vissen kunnen zowel in zoet als in zout water voorkomen. Ze worden meestal gevonden in koraalriffen in de tropen, diepe oceaangeulen, in rivieren, of in gebieden waar rivieren samenvloeien met de zee (estuaria).

Hoewel ze voorouderlijke en geconserveerde kenmerken vertonen, hebben de kraakbeenvissen zich moeten aanpassen aan hun omgeving. Daarom heeft het evolutieproces bepaalde kenmerken, zoals hun reuk en mechanische waarneming, versterkt om hun prooi te kunnen vangen.

De biologie van kraakbeenvissen maakt dat ze in staat zijn in hun omgeving te overleven en succesvol te zijn.

Evolutie is een proces dat het behoud en de verbetering bevordert van de kenmerken die de soort het meest ten goede komen. Daarom wordt, hoewel een beenderskelet resistenter is, in sommige gevallen toch de voorkeur gegeven aan het kraakbeenskelet om zijn soepelheid en lichtheid. Haaien en roggen zijn hier levende voorbeelden van.