Leer alles over de onechte gaviaal, een zeer merkwaardig reptiel

Geschreven en geverifieerd door de psychologe Sara González Juárez

Geschreven door Sara González Juárez

Laatste update: 30 oktober, 2022

Hoewel hij erop lijkt, is het geen krokodil of zelfs geen echte gaviaal (Gavialis gangeticus). Het is de onechte gaviaal, een enorm reptiel dat in rivieren leeft en een heel smalle snuit heeft. Dit is zijn meest opvallende kenmerk, en je zult hem zeker herkennen zodra je er een ziet.

Deze sauropsida is een ander dier dat vrijwel onbekend is. Het leven van deze dieren op onze planeet is ernstig bedreigd. In dit artikel kun je hem en zijn omstandigheden beter leren kennen. Mis niets, want dit is echt een bijzonder dier van kop tot staart.

Taxonomie en beschrijving

De onechte gaviaal (Tomistoma schlegelii) is een soort sauropsida die behoort tot de orde Crocodilia en de familie Gavialidae. Gavialen ontstonden in het Eoceen, 48 miljoen jaar geleden, en bestaan uit 15 geslachten, hoewel slechts twee daarvan het uitsterven hebben overleefd om de huidige tijd te bereiken.

Jarenlang werd gedacht dat hij door evolutionaire convergentie op de echte gaviaal leek. Later werd echter aangetoond dat ze tot dezelfde familie behoren.

Deze reptielen hebben een kenmerkende lange, smalle snuit met 76 tot 84 scherpe tanden. Ze kunnen een lengte van 4 meter bereiken en bijna 100 kilogram wegen, hoewel er nog grotere exemplaren zijn gemeld. Mannetjes zijn groter en zwaarder dan vrouwtjes.

Hun huid heeft een donkere, groenbruine kleur, soms met donkere vlekken. Het is ook mogelijk om een zwarte band te zien die langs de staart en de buik loopt, hoewel de buik lichter van kleur is – crème of wit.

Habitat van de onechte gaviaal

De valse gharial komt voor in Indonesië, met name in Kalimantan, Sumatra, Java en Borneo. Hij leeft ook in Maleisië en Brunei, en in delen van Vietnam en Sulawesi (in het eerder genoemde Indonesië).

Vroeger werden ze ook gezien in Thailand. Daar zijn ze echter uitgeroeid en sinds 1970 niet meer gezien.

Hun leefgebied is het zoete water van rivieren die door moerasbossen lopen, ondergelopen bossen, veenmoerassen, meren en beken. Het is ook mogelijk ze te zien aan de randen van tropische regenwouden, waar het water traag is. In feite geven ze de voorkeur aan gebieden met ondiep, modderig water, waar ze zich beter kunnen verbergen en een oever hebben om te rusten en te zonnebaden.

De onechte gaviaal is strikt carnivoor. Hun manier van eten is opportunistisch, want ze jagen op dieren die aan de oever komen drinken, ongeacht de soort. Er is gezien dat ze makaken, herten, honden, otters, vissen, vogels, slangen en meer vingen.

Hun gebruikelijke strategie is camouflage in de buurt van de kust; omdat hun ogen en neusgaten boven op hun kop zitten, kunnen ze zien en ademen zonder boven water te komen. Als hun prooi nadert, vangen ze die snel en duiken of smijten hem tegen de grond.

Het komt zelden voor dat ze jagen op een prooi groter dan een hert. Hun snuit is zo smal dat de kans op breuken groot is als ze een gevecht aangaan met een grote prooi.

Gedrag van de onechte gaviaal

Hoewel er een gebrek is aan onderzoek naar de ethologie van deze soort, is bekend dat ze de hele dag door actief zijn en meerdere keren per 24 uur een korte dutje doen. De onechte gaviaal is een solitair reptiel en benadert alleen anderen om te paren.

Behalve over het jacht- en paargedrag zijn er weinig gegevens over hoe ze communiceren. Men neemt aan dat dit gebeurt door aanraking en reuk, omdat zicht en gehoor beperkt zijn door het troebele water waarin ze zich gewoonlijk bewegen.

Het paren gebeurt bovendien in stilte, zonder vocale oproepen om elkaar aan te trekken.

Voortplanting

De meeste details over de voortplanting van de onechte gaviaal komen uit de kweek in gevangenschap. Paring en het leggen van eieren vinden plaats in het regenseizoen, wanneer mannetjes en vrouwtjes gedurende ongeveer een week verschillende keren paren.

Vrouwtjes bouwen dan een nest in de grond, meestal in de schaduw, met zand en omringende vegetatie. Ze leggen in totaal 20 tot 60 eieren, die vrij groot zijn – 6,2-9,5 centimeter – en bedekken ze dan met meer vegetatie.

De geslachtsrijpheid is erg laat: vanaf ongeveer 20 jaar. Hoewel dit een probleem is voor het behoud, is het logisch voor een soort die gemakkelijk 80 jaar oud wordt.

Instandhoudingsstatus van de onechte gaviaal

Momenteel heeft deze soort de status Vulnerable (VU) (Engelse link) en zijn populatie neemt al enkele jaren af. De bedreigingen komen natuurlijk uit de lucht vallen. Zijn bedreiging komt natuurlijk van onze soort, omdat zijn territorium steeds meer wordt binnengevallen door landbouw en aquacultuur, en door ontbossing.

Soms wordt er ook op hen gejaagd voor menselijke consumptie en het gebruik van hun onderdelen. Acties om deze bedreigingen aan te pakken omvatten diverse milieubeschermings- en bewustwordingsprogramma’s.

Het is moeilijk om empathie te vinden voor grote roofdieren. Dit is vooral het geval in gebieden waar de algemene bevolking worstelt met armoede en blootgesteld is aan de gevaren van dieren als de onechte gaviaal. Toch spelen ze, net als alle natuurlijke jagers, een onmisbare rol in het ecosysteem. We mogen nooit vergeten dat ze hetzelfde recht op leven hebben als elk ander levend wezen.