Weet je hoe slakken geboren worden?

Geschreven en geverifieerd door de bioloog Cesar Paul Gonzalez Gonzalez

Laatste update: 21 december, 2022

Slakken zijn een van de bekendste ongewervelde dieren omdat al hun soorten een beschermende voorziening hebben: een schelp. Die beschermt hun fragiele lichaam, dat meestal erg slap is en lijkt op dat van een naaktslak. Hoewel het een erg algemeen dier is, zijn veel mensen niet op de hoogte van de levenscyclus van een slak. Vandaag bekijken we hoe slakken geboren worden en hoe ze zich voortplanten.

In het algemeen verwijst de term “slak” naar weekdieren van de klasse Gastropoda die een spiraalvormige schelp met verschillende vormen hebben. Deze groep heeft terrestrische, mariene en zoetwater vertegenwoordigers, en de verscheidenheid van hun schelpen is dan ook ongelooflijk. Lees verder om meer te leren over hoe slakken zich voortplanten en geboren worden.

Hoe zien slakken eruit?

Het uiterlijk van deze ongewervelde lijkt sterk op dat van een naaktslak, maar dan met een schelp erop. De textuur van zijn huid lijkt meestal op die van een gelei, want hij is slap en scheidt een glibberige substantie af die hem in staat stelt zich te bewegen (slijm). Deze organismen hebben geen voeten, dus bewegen ze zich voort door hun huid te golven en wrijving te verminderen door slijm te produceren.

Wat de structuur van zijn schelp betreft, die is van calciumcarbonaat. Bovendien heeft zijn vorm aan de binnenkant een grote holte die meestal voldoende is om het hele organisme naar binnen te kunnen schuiven. Ook bewaart de slak in dit beschermingsmiddel al zijn belangrijke organen, zoals de lever, longen, maag, nieren en het hart.

Naarmate de slak groeit, wordt zijn schelp ook breder, dus dit is meestal een indirecte manier om de leeftijd van een exemplaar te schatten. Daarnaast kan deze bescherming, als ze beschadigd of gebroken is, hersteld worden. Voorwaarde hierbij is dat het geen van de vitale organen van het dier aangetast heeft.

Het slappe lichaam van de slak vertoont gevoelige structuren zoals ogen, die aan het uiteinde van de antennes zitten die uit zijn kop komen. Bovendien heeft hij een getande mondstructuur – een radula – die werkt als een kettingzaag en waarmee hij bladeren kan knagen en zelfs kalk uit stenen kan halen.

Hoe planten slakken zich voort?

Een uitzonderlijk kenmerk van slakken is dat het hermafrodiete dieren zijn, wat betekent dat beide geslachten in hetzelfde exemplaar aanwezig zijn. In tegenstelling tot wat je zou denken, betekent dit niet dat ze zichzelf kunnen bevruchten. Ze hebben namelijk nog steeds een andere slak nodig om zich voort te planten.

De paartijd van deze ongewervelden overlapt meestal met de natste tijden van het jaar. Dit komt omdat zowel de jongen als de ouders zich beter kunnen bewegen als er veel water om hen heen is. Daardoor kunnen ze hun baltsritueel uitvoeren zonder bang te hoeven zijn dat ze uitdrogen.

Balts en copulatie

De slakkenbalts is meestal niet uitbundig, maar ze heeft wel haar eigenaardigheden. Om te beginnen beginnen beide organismen elkaar te verzorgen. Daarbij wrijven ze over hun koppen en radulae  om de paring aan te zetten. Op het moment dat ze een hoogtepunt bereiken, gooien ze allebei een soort kalkpijltje naar elkaar. Dat heeft de functie om hun mannelijke voortplantingsorgaan te stimuleren.

Omdat ze beide voortplantingsapparaten hebben, dringt elke slak de vrouwelijke voortplantingsopening van zijn partner binnen en wisselt spermatoforen uit. Zoals de naam al zegt, is deze structuur een zakje dat het sperma bevat. Daarmee kan het individu bevrucht worden. Het hele proces van balts en copulatie kan in totaal 5 tot 12 uur duren.

Het kiezen van de vader

Net als bij andere dieren hebben slakken een selectieproces om te beslissen wie de vader van hun nageslacht mag zijn. Deze ongewervelden maken hun keuze na de copulatie door de spermatoforen van verschillende partners op te sparen. Ze doen dat tot ze zeker weten dat ze de beste minnaar gevonden hebben. Ze gebruiken het sperma van de gewenste vader en voeden zich met de rest van de spermatoforen.

De keuze is essentieel voor deze organismen. De bevalling kost namelijk veel energie. Zo zorgen ze ervoor dat de slijtage de moeite waard zal zijn en dat hun nakomelingen de beste kenmerken van hun omgeving zullen vertonen.

Hoe worden slakken geboren?

Als het individu het sperma heeft uitgekozen, wordt het naar de eileider getransporteerd. Daar zal het de eitjes bevruchten. Tijdens ditzelfde gebeuren worden de eitjes bedekt door een kalklaagje dat bij contact met de lucht verhardt. Dit betekent dat slakken een soort eierleggende voortplanting hebben die gebaseerd is op het leggen van vruchtbare eitjes, die hun kroost in zich dragen.

Het leggen vindt 10 tot 30 dagen na de bevruchting plaats. Zo hebben de ouders de tijd om een klein nestje te bouwen om de eitjes in af te zetten. Als het zover is, laat de slak tussen 50 en 150 eitjes los in de omgeving. De periode die een slak hiervoor gebruikt kan variëren van 20 tot 40 uur. Dit proces is zo inspannend dat de slak aan het eind van het leggen meestal in zijn schelp rust.

Het uitbroeden van de eitjes duurt 10 tot 25 dagen en het uitkomen hangt af van de temperatuur en de vochtigheid in het nest. Na het uitkomen blijven de kleine slakjes in het nest. Ze voeden zich met hun dooier en schelp. Zo krijgen ze de voedingsstoffen die ze nodig hebben om te overleven. Na 10 dagen verlaten ze hun nest om aan hun onafhankelijkheid te beginnen.

Worden slakken met hun schild geboren?

Bij de geboorte heeft het lichaam van de slak al een dun, doorzichtig schild. Om deze bescherming te verharden moeten ze echter calcium consumeren, dat ze binnenkrijgen door zich te voeden met de schelpen die ze net gebroken hebben. Hierdoor kunnen ze niet alleen hun schelp verharden, maar ook hun omvang vergroten. Dat is nodig om in hun omgeving te overleven).

Hoewel het vreemd klinkt, is de schelp niet zomaar een structuur die je van een slak af kunt halen of op hem kunt zetten, maar is het eerder een fundamenteel deel van zijn lichaam. Dat komt omdat zijn huid, in een gedeelte dat men de mantel noemt, de schelp afscheidt die na verloop van tijd verhardt. Op deze manier kan de buikpotige, zolang er calcium in overvloed is, zijn schelp maken of repareren.

Zoals je ziet, behouden slakkenhuizen een spiraalvorm. Die wordt veroorzaakt door de inwendige rangschikking van hun organen. Uiteindelijk is de mantel een vouw van huid die het inwendige bedekt en beschermt, zodat, als de schelpstof uitscheidt, dit patroon verschijnt.

De levenscyclus van slakken is niet zo eenvoudig als het lijkt, want, hoewel vele volgen wat we al beschreven hebben, zijn er ook veel uitzonderingen. Dat geldt voor hoe slakken geboren worden maar ook voor hoe ze volwassen worden.

Maar toch, het prachtige vermogen dat ze hebben om hun eigen schelp af te scheiden maakt dat ze zich echt onderscheiden van andere organismen. Elk levend wezen heeft zijn eigen bijzondere manier om ons te verbazen. Slakken zijn zeker een van de meest opmerkelijke wezens!