Wat eten sprinkhanen eigenlijk?

Weet jij wat sprinkhanen eten? Sprinkhanen zijn een groep insecten die over de hele wereld een grote verspreiding hebben. Deze dieren behoren tot de onderorde Caelifera, die uit ongeveer 7.000 soorten bestaat.

Hun meest representatieve kenmerken zijn hun lange, sterke poten, waarmee ze kunnen springen. Hoewel we deze kleine ongewervelden allemaal in onze tuinen hebben zien rondspringen en vliegen, hebben ze veel kenmerken waar de meesten van ons geen weet van hebben.

Deze insecten zijn hoofdzakelijk planteneters, daarom kennen we ze als plagen van gewassen. Maar, er zijn nog veel meer niet-schadelijke soorten die bedreigd worden, volgens de Internationale Unie voor Natuurbehoud (IUCN).

Een kauwend mondstuk

Binnen deze klasse van insecten vinden we een grote verscheidenheid aan gespecialiseerde mondstructuren. Tegelijk kunnen we atypische morfologieën waarnemen in andere segmenten: vleugels, ledematen, of antennes. De verschillende groepen insecten worden ingedeeld naar de vorm van deze structuren.

Als we naar het mondapparaat van de insecten kijken, kunnen we daaruit afleiden welk soort voedsel hun dieet uitmaakt. In die zin zijn er kauwapparaten, perforatoren of zuigers, aftappers en likkers. Sprinkhanen hebben gespecialiseerde bovenkaak- en onderkaakstructuren om te kauwen, net als libellen, en kevers.

Dit soort apparaat is ook aanwezig in het larvale stadium van veel insecten die in hun volwassen fase andere soorten mondopbouw hebben. Een voorbeeld hiervan zijn rupsen, want de volwassen dieren zuigen via hun slurf nectar uit de bloemen.

Een kauwend mondstuk bestaat uit vier verschillende delen:

• Een paar kaken: Sprinkhanen hebben een paar kaken, die achter het labrum (lip) en voor de bovenkaak liggen. Bij kauwende insecten zijn dit de grootste en sterkste structuren, waarmee ze voedsel kunnen snijden en verbrijzelen. Behalve voor voedsel dienen de kaken ook een rol bij de verdediging.
• Een paar bovenkaakbenen: Deze zijn gesegmenteerd en liggen achter de kaken. Hiermee manipuleert de sprinkhaan zijn voedsel.
• Lip of labrum: Ook dit helpt bij het manipuleren van voedsel. Het heeft bij kauwende insecten een vierkant uiterlijk, maar kan gespecialiseerd zijn in andere verschillende structuren.
• Hypopharynx: Ten slotte is dit een klein element, dat tussen de maxillae en achter de kaken ligt. Het grijpt in bij de vertering van het voedsel, want het fungeert als een soort tong die helpt het voedsel met speeksel te mengen.

Sprinkhaan dieet

Het zijn fytofage dieren, wat betekent dat sprinkhanen planten eten. Stukjes die aan de bladeren ontbreken, tunnels en gaten of de vernietiging van plantenweefsel zijn het bewijs van de aanwezigheid van een kauwend insect als een sprinkhaan.

Welke soorten planten eet de sprinkhaan?

Als groep variëren sprinkhanen van monofage eters – die een supergespecialiseerd dieet hebben – tot polyfage – die verschillende soorten voedsel eten. De meeste soorten behoren echter tot de oligofage groep. Dit betekent dat ze een voorkeur hebben voor een paar plantensoorten.

Bij sommige soorten zijn de voedseltrends meer afgebakend; sommige sprinkhanen voeden zich bij voorkeur in weidegebieden en andere met overblijvende grassen. Maar in het algemeen worden de voedingspatronen van plantenetende insecten beïnvloed door fysische, chemische en klimatologische factoren.

De keuze van wat sprinkhanen in hun dieet opnemen is niet zomaar willekeurig, want het kan hun overlevings- en voortplantingskansen beïnvloeden. Zo hebben sprinkhanen die uitsluitend met bijvoorbeeld luzerne (een vaste plantensoort) worden grootgebracht een zeer lage vruchtbaarheid en overlevingskans in vergelijking met sprinkhanen die in een laboratoriumomgeving een gevarieerd dieet krijgen.

Sprinkhanen kiezen hun dieet

De plantenkeuze van sprinkhanen wordt sterk beïnvloed door veel verschillende factoren. Soms is het moeilijk uit te maken welke in elke insectengemeenschap in het spel zijn en hoeveel invloed ze hebben. Hier zijn er een paar:

• Beschikbaarheid van voedingsstoffen
• Voedende eigenschappen van voedselplanten
• Zintuiglijke vermogens van insecten
• Vaardigheden van sprinkhanen om verschillende planten te ontgiften met afweerstoffen
• Concurrenten aanwezig in de omgeving
• Mobiliteit en verspreidingsvermogen van de sprinkhaan soorten
• Fylogenetische beperkingen

Omnivore voeding en sprinkhanen

Zoals we al eerder zeiden, zijn de meeste sprinkhanen herbivoren. Andere soorten voeden zich echter ook met andere kleine insecten of dierlijke uitwerpselen en weefsel.

Zo zijn de soorten Melanoplus sanguinipes en Ageneotettix deorum in staat zich te voeden met de uitwerpselen van andere sprinkhanen. Daarnaast zijn er roofdieren zoals de groene sprinkhaan (Tettigonia viridissima), die zich met kleine insecten of larven kan voeden.