Goliathvogelspin: habitat en kenmerken

Geschreven en geverifieerd door de bioloog Cesar Paul Gonzalez Gonzalez

Laatste update: 21 december, 2022

De Goliathvogelspin is een ongewervelde waarvan bekend is dat hij een van de grootste in het bestaan is. In feite werd deze spin lang geleden beroemd door een video waarin opgenomen werd dat hij zich voedde met een kolibrie; daarom staat hij bekend als “vogeleter.” Hoewel dit gedrag zeldzaam is, helpt zijn grootte hem het hoofd te bieden aan ongewone prooien.

Deze spinachtige behoort tot de groep van de theraphosidae, waarvan de kleuren meestal ondoorzichtig of donker zijn, en die ook kenmerken delen met de rest van de vogelspinnen die de wereld bewonen.

Specifiek hebben we het in dit artikel over de Theraphosa blondi, een harige reus die je versteld zal doen staan! Lees verder om meer over deze ongewervelde te weten te komen.

Habitat van de goliathvogelspin

Deze spinachtigen komen over heel Zuid-Amerika voor, en zijn overvloedig aanwezig in Frans Guyana, Suriname, Brazilië en Venezuela, die een deel van de Amazone omvatten.

De natuurlijke habitat van de soort bevindt zich in moerassige gebieden met junglevegetatie, die overvloedig voorkomen in deze equatoriale streek. Omdat het een terrestrisch organisme is, dient de vegetatie als schuilplaats. Het stelt hem in staat om zijn prooien in een hinderlaag te lokken.

Kenmerken van de Goliathvogelspin

Het lichaam van deze spin is verdeeld in twee goed gedifferentieerde delen: het prosoma en het opisthosoma. Het voorste gebied of prosoma, dat een versmelting is tussen de kop en de nek, is de plaats waar alle ledematen zich bevinden.

Het achterlijf of opisthosoma daarentegen is meestal prominenter, en hier vind je de zijdeklier waarmee hij zijn web kan weven.

Deze reusachtige ongewervelde is de grootste spin ter wereld, rekening houdend met zijn gewicht en afmetingen (de reuzenjagerspin heeft een grotere beenspanwijdte). Hij kan met zijn lichaam tot 18 centimeter lang worden. Dit lijkt echter klein in vergelijking met de bijna 30 centimeter lengte die hij kan bereiken als hij van poot tot poot gemeten wordt.

Zoals we al eerder opmerkten, bezit deze soort momenteel het Guinness-record voor de “grootste spin ter wereld.” Een bijzonder kenmerk van deze spinachtige is dat hij veel haar op zijn lichaam heeft.

Deze filamenten dienen als sensoren waarmee hij de geringste beweging kan opmerken, waardoor hij gemakkelijker kan jagen. Dit komt omdat, ondanks het feit dat hij ogen heeft, zijn zicht niet erg goed is. Anderzijds kan zijn kleur variëren tussen donkerbruine en lichtbruine tinten.

Hij heeft maar 8 poten

Er is vaak veel verwarring geweest over het aantal poten dat hij heeft. Hij kan er 10 lijken te hebben. Dit komt echter omdat de eerste 2 ledematen niet dienen om zich te bewegen. Ze dienen als “handen” waarmee ze dingen kunnen vastgrijpen.

Als we nog specifieker willen worden, kunnen we bovendien zeggen dat theraphosidae in totaal 12 ledematen hebben die, van de mond naar achteren beginnend, als volgt gerangschikt zijn:

• Chelicerae: Er zijn er 2 van, en ze zijn beter bekend als “kaken.” Ze dienen om het gif in te spuiten en hun slachtoffers te verlammen. Ze worden vlak naast de mond gevonden en fungeren ook als beschermend wapen.
• Pedipalpen: Ook hiervan zijn er 2, maar in tegenstelling tot de vorige zien ze eruit als een gewoon paar poten, alleen korter. Deze ledematen dienen bijna als handen om hun prooi te grijpen en ze spelen een belangrijke rol bij de voortplanting.
• Locomotiefpoten: Dit zijn de “echte poten,” die uit 4 paar bestaan, de gebruikelijke binnen de groep van spinnen. Alle helpen ze dit dier zich voort te bewegen en het laatste paar vind je vlak voor het uiteinde van de prosoma.

Karakter en gedrag

Goliathvogelspinnen zijn solitaire organismen die verborgen in holen leven, en ‘s nachts het meest actief zijn. Hoewel deze spinachtigen als agressief beschouwd worden, vallen ze in feite alleen aan als de bedreiger hun waarschuwingen negeert.

Zijn signaal bestaat uit een stridulatie, die wordt voortgebracht door met de poten over het achterlijf te wrijven en zo te waarschuwen voor zijn aanwezigheid en zijn gevaar.

Het gif van de Goliathvogelspin

Hoewel vogelspinnen in het algemeen een slechte reputatie hebben omdat ze erg giftig zijn, is de realiteit dat er maar weinig gevaarlijk zijn voor mensen. Desondanks is de beet nog vrij pijnlijk, door de grootte van de cheliceren (2-4 centimeter). De effecten van het gif van deze soort kunnen echter lijken op de steek van een eenvoudige wesp.

Bovendien kunnen, ver van hun grote omvang en felle verschijning, de gifstoffen die deze spinachtigen produceren voor medische doeleinden gebruikt worden. Meer specifiek zou het gif van de Goliathvogelspin therapeutische effecten kunnen hebben, want een van zijn bestanddelen dient als een soort verlammingsmiddel (Engelse link).

Goliathvogelspin voedt zich

Hoewel hij door zijn faam de naam “vogeleter” kreeg, jaagt deze ongewervelde meestal niet op dit soort prooi. Hun dieet is eigenlijk gebaseerd op kikkers, hagedissen, kleine slangen en insecten, met vleermuizen en enkele kleine vogels als zeldzaamste prooien op de lijst.

Bovendien zijn sommigen van mening dat deze soort meer een opportunist is. Hij probeert het beste te krijgen met het laagste energieverbruik.

Verschillende wetenschappelijke werken hebben dit gedrag aangetoond, waarbij exemplaren van de Goliathvogelspin de door de onderzoekers uitgezette vallen aangrijpen om zich tegoed te doen aan een feestmaal. Sommige slachtoffers hiervan zijn vogels en slangen geweest.

Voortplanting van de Goliathvogelspin

Om de paring uit te voeren moet het mannetje een reeks stappen volgen om er in te slagen het vrouwtje het hof te maken, want hij loopt het risico door haar opgegeten te worden. Daarom begint hij haar al van verre te lokken door zijn pedipalpen op te tillen en neer te laten of met kracht op de grond te slaan, in een proces dat trommelen heet.

Als hij haar aandacht heeft, begint het mannetje zijn lichaam te bewegen, bijna alsof hij trilt. Dat schijnt nodig te zijn om zich tussen alle exemplaren van het andere geslacht te laten herkennen.

Dit zorgt ervoor dat ze niet met andere soorten zullen paren, want omdat hun zicht zo slecht is, hebben ze geen andere aanwijzing over de soort dan de gevoelige haren op hun lichaam. Daarom hebben ze deze interessante routine ontwikkeld.

Als het vrouwtje copulatie aanvaardt, reageert ze met lichte strelingen tussen haar benen. Die delen het mannetje ook haar plaats en afstand mee.

Hiermee begint het paar elkaar te naderen, terwijl het mannetje het vrouwtje een beetje optilt, waardoor haar achterlijf zichtbaar wordt. Dit gebeurt om zijn sperma in de eileider te brengen, waarbij hij gebruik maakt van beide pedipalpen.

Ovipositie en bebroeden van de eitjes

Als het ingewikkelde paringsritueel voorbij is, ontsnapt het mannetje zo snel mogelijk. Het vrouwtje kan er namelijk voor kiezen hem op te eten! Dit gebeurt echter niet vaak, want het vrouwtje is meestal in een cataleptische (verstarde) en onbeweeglijke toestand.

Na een paar dagen legt de moeder, een eierleggende soort zijnde, ongeveer 150 eitjes, die ze in een zijden zak wikkelt, en dan verstopt ze zich in haar hol. Het vrouwtje begint zich agressiever te gedragen om haar jongen te verdedigen. Het duurt namelijk tussen 6 en 8 weken voor ze uit het ei komen.

Staat van instandhouding

Momenteel staat de Goliathvogelspin niet op de lijst van bedreigde soorten. Dat is echter vooral te wijten aan een gebrek aan informatie. Bovendien weten we dat hun leefgebied gevaar loopt, want de Amazone is een van de plaatsen met de grootste ecologische druk door de vernietiging ervan.

Bovendien hebben de meeste vogelspinnen te maken met een ernstig probleem van illegale handel. Er wordt namelijk op hen gejaagd en ze worden vaak op plaatselijke markten aangetroffen.

Volgens sommige deskundigen is dit laatste misschien niet zo’n groot risico, omdat het voortplantingssucces van deze organismen erg groot is. Maar de som van verschillende factoren kan deze ongewervelden uiteindelijk toch in gevaar brengen.

Er zijn verschillende traditionele toepassingen voor de giftanden van Goliathvogelspinnen. In de deelstaat Alagoas in Brazilië bijvoorbeeld gebruikt men ze om erysipelas te behandelen. Bovendien worden de vrouwtjes bij bepaalde plaatselijke rituelen gegrild gegeten.

Sommige dieren hebben een eng uiterlijk dat paniek en ongegronde angst veroorzaakt. Daarom heeft de maatschappij er een hekel aan, ook al kunnen ze er op verschillende manieren hun voordeel mee doen.

De Goliathvogelspinnen het perfecte voorbeeld, want ondanks hun verschijning is hun gevaar bijna nihil en bieden ze veelbelovende mogelijkheden op wetenschappelijk gebied.