10 curiositeiten over naaktslakken

Geschreven en geverifieerd door de bioloog Samuel Sanchez

Laatste update: 22 december, 2022

De bekendste buikpotige weekdieren in de algemene samenleving zijn zeker slakken. Ze zijn populair bij mensen vanwege hun schattige “hoorns,” hun bijzondere schelpen, en hun ontspannen gang.  Hun naaste verwanten, de naaktslakken, zijn echter helemaal niet populair en veel mensen hebben de neiging ze weerzinwekkend te vinden.

Lees verder om 10 curiositeiten over naaktslakken te ontdekken die je zullen fascineren. Naaktslakken zijn zowel terrestrische als mariene ongewervelden die zich aan veel verschillende levenswijzen hebben aangepast, met alle lichamelijke en fysiologische aanpassingen van dien. Als je meer over ze wilt weten, moedigen we je aan deze 10 curiositeiten over naaktslakken te lezen!

10 curiositeiten over slakken

1. De term “naaktslak” omvat vele soorten

Als we het over naaktslakken hebben, denken we meestal aan een bruin, slijmerig schepsel met een oranje streep rond zijn lichaamsranden. Hoewel dit perfect een van de meestvoorkomende soorten in Europa beschrijft(Arion lusitanicus), moet opgemerkt worden dat er veel meer zijn.

De term “naaktslak” omvat honderden soorten waaronder de landslakken die we kennen, die allemaal buikpotige weekdieren zijn (waarvan er in totaal 80.000 soorten over de hele wereld zijn).

Slakken en naaktslakken zijn zeer nauwe verwanten.

2. Een veelvoorkomende lichaamsvorm

Naaktslakken lijken op het eerste gezicht eenvoudig, omdat ze geen uitwendige schelp hebben om ze te beschermen (in tegenstelling tot gewone slakken). Hun anatomie herbergt echter vele geheimen die de moeite waard zijn om te kennen. In de volgende lijst tonen we je het normale lichaamsplan van deze ongewervelde dieren:

• Voelsprieten: Net als andere buikpotigen hebben naaktslakken voelsprieten (oculair en zintuiglijk). Beide zijn intrekbaar.
• Mantel: Achter de kop van deze slak zit de mantel, een soort bult die een deel van de rug bedekt. Hier vinden we de pneumostome, die belast is met de ademhaling.
• Staart: Het gedeelte van de slak achter de mantel.
• Voet: Dit is het onderste ventrale deel van de slak. Deze “voet” maakt beweging mogelijk dankzij een reeks spiersamentrekkingen en de afscheiding van slijm.

3. Sommige hebben een “schelp”

De meeste naaktslakken hebben een overblijfsel van hun schelp, dat veel zichtbaarder is bij hun verwanten, de slakken. Dit orgaan is inwendig en wordt gebruikt voor de opslag van calciumzouten, al is het waar dat sommige van deze ongewervelde dieren het helemaal missen. De volwassen exemplaren van de familie Philomycidae zijn daar een voorbeeld van.

Veel naaktslakken hebben een inwendige schelp die als mineralenopslag dient. Dit is een rudimentair kenmerk dat een nieuwe functie heeft gekregen.

4. Naaktslakken zijn afhankelijk van vochtigheid

Nog een van de curiositeiten over naaktslakken is hun behoefte om levensvatbare omgevingen te vinden voor hun voortbestaan. Omdat deze ongewervelden geen schild hebben, zijn ze kwetsbaar voor uitdroging en sterven ze binnen korte tijd in extreem droge milieus.

Om dit scenario te vermijden, maken naaktslakken een laag beschermend slijm rond hun lichaam aan, dat hen enigszins geïsoleerd houdt. Bovendien maken ze van regenachtige nachten gebruik om naar buiten te gaan en zich te voeden, tijden waarop de luchtvochtigheid hoger is.

5. Naaktslakken zijn producenten van twee soorten slijm

Slakken zijn in staat twee soorten slijmmateriaal te synthetiseren: waterig en dicht. Beide zijn hygroscopisch, d.w.z. ze trekken door absorptieprocessen vocht uit de directe omgeving aan. Het waterige slijm breidt zich uit naar de zijkanten van het ongewervelde dier, terwijl het dichte slijm van achteren naar voren vrijkomt (en het hele lichaam van het dier bedekt).

Dankzij hun slijmproductie zijn naaktslakken in staat zich te verplaatsen en te beschermen.

6. Een gevarieerde trofische ecologie

De meeste naaktslakken zijn generalistische dieren, d.w.z. ze voeden zich met bijna elk soort organisch materiaal dat ze in hun omgeving vinden. Enkele van hun favorieten zijn petunia’s, chrysanten, narcissen, begonia’s, en vele andere. Daardoor worden ze in gelijke mate als tuin- en landbouwplagen beschouwd.

Deze ongewervelden eten ook fruit, groenten, en zelfs schimmels en zwammen. Ze vlaten ook geen ontbindend organisch materiaal van dierlijke oorsprong liggen (sommige soorten zijn roofdieren van andere kleine wezens).

7. Ze maken deel uit van de voedselbasis van veel dieren

Hoewel ze bij veel mensen geen lust voor het oog zijn, maken naaktslakken deel uit van het menu van allerlei gewervelde dieren. Onder de dieren die op ze azen vinden we reptielen, amfibieën, zoogdieren, vogels en zelfs vissen.

Bepaalde soorten (zoals de slang Thamnophis elegans) hebben zich gespecialiseerd in het jagen op naaktslakken, hoewel ze ook andere kleine wezens verorberen.

De Duberria lutrix (slakkeneter) voedt zich uitsluitend met naaktslakken en slakken.

8. Een primaire (maar doeltreffende) verdedigingsmethode

Nog een van de curiositeiten over slakken ligt in hun rudimentaire verdedigingsmethode. Als ze gevaar waarnemen, trekken deze ongewervelden hun eigen lichaam samen, waardoor het veel dikker en compacter wordt.

Bovendien klampen ze zich met hun voeten stevig vast aan het substraat. Met deze houdingsverandering is het veel moeilijker om ze uit de grond te trekken en in te slikken.

9. Naaktslakken zijn hermafrodiet

Slakken zijn hermafrodiet, dus ze hebben zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen. Interessant is dat bij sommige soorten gevallen van apophallatie ontdekt zijn, waarbij een van de partners zijn eigen mannelijke geslachtsorgaan afbijt en afscheurt om zich van zijn partner te scheiden als die laatste in de vrouwelijke holte vastloopt.

Hoewel ze daarbij hun mannelijke structuur verliezen, kunnen deze slakken zich nog steeds voortplanten met hun vrouwelijke geslachtsorganen.

10. Sommige naaktslakken zijn ongedierte, maar andere niet

De meeste naaktslakken zijn ongevaarlijk voor mensen en hun belangen, maar een paar soorten zijn zeer ernstige plagen in de land- en tuinbouw. Als ze zich met gewassen voeden, doden ze de bladeren en stengels voordat de groenten kunnen groeien.

Hoewel het uitroeien van deze mooie ongewervelden nooit de eerste optie mag zijn, is het soms nodig om van plagen af te komen voordat ze ernstige economische schade aanrichten. Slakken zijn fascinerende wezens, maar sommige kunnen ook een landbouwgewas in een paar weken ruïneren.