Kenmerken en eetgewoonten van Indonesische Javaanse neushoorns

Geschreven en geverifieerd door de biologe Ana Díaz Maqueda

Laatste update: 03 januari, 2023

In de 19e eeuw waren de aantallen Indonesische Javaanse neushoorns vrij groot, en bewoonden ze een uitgestrekt gebied van het Aziatische continent. Deze dieren bevolkten landen als Bangladesh, Myanmar, Thailand, de Democratische Volksrepubliek Laos, Cambodja of Vietnam.

Momenteel leven er nog maar enkele in een klein gebied ten noorden van het eiland Java, in het Ujung Kulon National Park. Deze dieren staan op het punt van uitsterven door het verlies van hun leefgebied. Ook omdat mensen ze doden om hun hoorns te stelen, die vaak worden gebruikt in de traditionele Chinese geneeskunde.

Kenmerken van de Indonesische Javaanse neushoorn

Anselme G. Desmarest beschreef de Indonesische Javaanse neushoorn (Rhinoceros sondaicus sondaicus) in 1822. Het was de laatste die werd beschreven en gecatalogiseerd binnen de fylogenie, vanwege zijn zeldzaamheid en levenswijze.

Zoals je ziet is deze soort een van de meest bedreigde op de planeet. Er zijn enkele exemplaren in een nationaal park, maar de plaatselijke organisaties vrezen dat ze door stroperij en inteelt niet lang meer zullen overleven. De andere twee ondersoorten van de Indonesische Javaanse neushoorn zijn al uitgestorven (Rhinoceros sondaicus annamiticus en Rhinoceros sondaicus inermis).

Qua uiterlijk lijkt hij op elke andere neushoornsoort, maar dit zoogdier is kleiner en heeft minder ontwikkelde huidplaten. Met andere woorden, het heeft niet het typische “pantser” dat kenmerkend is voor andere neushoornsoorten.

Mannetjes en vrouwtjes lijken veel op elkaar; vrouwtjes zijn meestal wat groter. Hun huid heeft een grijsbruine tint. De gemakkelijkste manier om het geslacht te bepalen is te kijken naar de hoorn, die bij de vrouwtjes niet of nauwelijks aanwezig is.

Dit is het op één na grootste zoogdier in Azië – de Aziatische olifant is de grootste. Hij kan een hoogte bereiken van 1,7 meter en is horizontaal tot vier meter lang. Het gewicht is meestal meer variabel en varieert van 900 kilogram tot meer dan twee ton.

Leefgebied

Tot het moment dat iemand dit dier als soort catalogiseerde hadden we alleen wat plaatselijke inboorlingen ons vertelden over de Indonesische Javaanse neushoorn.

Zij spraken over een soort prehistorisch wezen met een hoorn. Dit dier leefde in de meest afgelegen jungles van de Indonesische archipel en was heel moeilijk te vinden. Alleen hun stapels uitwerpselen en enorme voetafdrukken verraadden hun aanwezigheid.

Tegenwoordig leeft de Indonesische Javaanse neushoorn in laaggelegen regenwoudgebieden, altijd in de buurt van waterpartijen. Vroeger leefden ze echter in open grasland en hoge berggebieden. Onderzoek suggereert dat ze niet bepaald de jungle bewoonden, dus hun huidige habitat is niet optimaal.

Wat eet de Indonesische Javaanse neushoorn?

De Indonesische Javaanse neushoorn is een herbivoor dier dat dus voornamelijk planten eet. Ze hebben dagelijks een grote hoeveelheid nodig om hun robuuste lichaam in stand te houden. Bovendien hebben ze grote hoeveelheden water nodig en daarom verblijven ze in de buurt van rivieren en meren.

Ze eten overdreven vezelrijk voedsel als het moet, maar geven de voorkeur aan malse spruiten. We weten dat dit dier houtachtige planten kan neerhalen om bij de groene scheuten van de takken te komen, net als andere Aziatische neushoornsoorten. Bovendien gebruiken ze hun grijpbare lip om de smakelijkste hapjes te selecteren.

Voortplantingsleven van de Indonesische Javaanse neushoorn

Hoe neushoorns zich voortplanten en de ontwikkeling van hun nageslacht is nog steeds een mysterie, net als bijna al het andere over de biologie van de Indonesische Javaanse neushoorn. We weten dat het een solitaire soort is en dat individuen alleen bij elkaar komen om te paren of om voor hun kroost te zorgen.

Studies schatten de levensduur van de soort op 30 tot 40 jaar. De dracht duurt ongeveer 16 maanden en hun geslachtsrijpheid begint tussen de leeftijd van vijf en zeven jaar voor vrouwtjes en tien jaar voor mannetjes.

Voor het behoud van deze soort zijn er weinig verwachtingen van een opleving of herintroductie (Engelse link). Het voortdurende verlies van habitat in deze regio van de planeet is wreed. We zullen dus niet meer over deze dieren te weten kunnen komen voordat ze uitsterven.