Troebel water in het aquarium: oorzaken en oplossingen

Geschreven en geverifieerd door de bioloog Samuel Sanchez

Laatste update: 21 december, 2022

Als je thuis een zoetwateraquarium hebt, weet je dat je er bijna voortdurend aandacht aan moet besteden, zodat hij er helder en natuurlijk blijft uitzien. Het is nodig om de algen schoon te maken, de scheuten van levende groenten bij te knippen, het water te filteren, en het substraat van tijd tot tijd te zuigen. Met al deze handelingen kun je troebel water in het aquarium en veel andere onaangename voorvallen voorkomen.

Maar beginnende eigenaars kunnen vergeten het aquarium correct te cycleren. De volgende dag is er bij het wakker worden dan een heel onaangename verrassing. Troebelheid in het aquariumwater kan snel toeslaan en zorgen baren, maar maak je geen zorgen. Hier lees je hoe je het kunt aanpakken voor het een probleem wordt.

Hoe weet ik of het water in mijn aquarium troebel is?

“Troebelheid” is het bereik van de doorzichtigheid die water verliest door de aanwezigheid van zwevende deeltjes. Met andere woorden, hoe groter de hoeveelheid vast materiaal dat in het aquariumwater “zweeft,” hoe groter de mate van troebelheid.

De nephelometrische troebelingseenheid (NTU) is de beste maat om deze parameter vast te stellen, want hij is wereldwijd gestandaardiseerd. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO – Engelse link) mag water met een NTU groter dan 5 nooit geconsumeerd worden, en zou idealiter alle vloeistof waarden van minder dan 1 NTU moeten hebben.

Omdat we thuis geen instrumenten hebben om turbidimetrie en nefelometrie te kwantificeren, is het voldoende om te weten dat het aquariumwater troebel is als de bodem- en achterste elementen wazig zijn. In het algemeen is deze troebelheid “doorzichtig” en ontbreekt elke specifieke kleuring, hoewel in sommige gevallen bepaalde tinten kunnen worden waargenomen door de in het water zwevende deeltjes.

Troebelheid is altijd het gevolg van de aanwezigheid van zwevende deeltjes in de waterkolom.

Oorzaken van troebel water in het aquarium

Als je merkt dat je vissen plotseling moeilijker te zien zijn, zul je je afvragen hoe dat zo gekomen is. Troebelheid in het water kan veroorzaakt worden door de volgende triggers, naast vele andere:

1. De aanwezigheid van fytoplankton (autotrofe microscopische waterorganismen) of algen in suspensie in de waterkolom.
2. De aanwezigheid van gesuspendeerde sedimenten door erosie. Een rots of tankversiering kan door de werking van het water uit elkaar breken, en daardoor komen deeltjes vrij die in de bak zweven.
3. Verhoging van elementen vanaf de bodem van de bak. Sommige vissen roeren voortdurend in het substraat en “tillen” het vuil naar een hoger deel van de waterkolom.

Dit zijn de algemene oorzaken van de onmiddellijke troebelheid van een aquarium, maar om de oorzaak preciezer te kunnen bepalen, moeten we naar de kleur van het water kijken. Daarom splitsen we de verschillende soorten troebelheid op naar de “kleur” ervan.

“Witte” troebelheid

Zoals we al gezegd hebben is “witte” troebelheid kleurloos. We zullen echter merken dat de bodem van de bak en de vissen moeilijk te zien zijn. Enkele van de belangrijkste redenen hiervoor zijn de volgende:

• Substraatresten. Als je, zodra je het aquarium hebt opgezet en met water hebt gevuld, merkt dat het bijna wit wordt, maak je dan geen zorgen. Dit is normaal en komt door de aanwezigheid van stof en stoffen die zich ophopen op de stenen die je op de bodem van de bak hebt gelegd. Om dit te voorkomen moet je het hele substraat goed met water wassen voor je het in de bak doet.
• Chemisch onevenwicht in het water. Als het schoonmaken van deze voorwerpen niet werkt, dan kun je veilig aannemen dat de deeltjes in het water opgelost zijn. Fosfaten, silicaten en zware metalen kunnen het aquariummilieu erg troebel maken. Meet de chemische parameters en voer een preventieve waterverversing uit.
• Bacteriegroei. Het kan weken tot maanden duren vanaf het moment dat je een aquarium inricht tot het stabiliseert. Tijdens de eerste stadia van de cyclus zal er een overgroei van bacteriekolonies zijn, die altijd tot troebelheid leidt.

Het is normaal dat het water troebel wordt zodra de bak is opgezet. Bacteriegroei is bijna altijd de oorzaak van deze situatie, en daarom is het in elk geval aan te bevelen het water in het aquarium een maand of twee te laten cycleren voor je de eerste vissen erin zet. Zodra de kolonies micro-organismen en de parameters van het water zich stabiliseren, zal het zijn troebelheid verliezen.

“Groene” troebelheid

In deze situatie vertoont het water een groenige tint die erg onaangenaam is om naar te kijken. Het kan het gevolg zijn van de volgende triggers:

• Te veel licht. De aanwezigheid van te veel licht bevordert de groei van algen in de bak. Bedenk dat in beplante aquaria een fotoperiode met meer dan 10 uur licht per dag niet aan te bevelen is.
• Overmaat aan voedingsstoffen. Ook stoffen als fosfaten en nitraten bevorderen de groei van algen. Deze organische stoffen zijn vooral afkomstig van niet opgegeten voedsel dat op de bodem van het aquarium wordt afgezet en van uitwerpselen van de vissen. Overtollige voedingsstoffen komen veel voor in overbevolkte aquaria.
• Een gebrek aan algeneters. Sommige soorten vissen en slakken kunnen helpen om de algengroei in de bak op afstand te houden.

Zoals je ziet is “groene” troebelheid altijd het gevolg van de overgroei van populaties van algen en fytoplankton in de waterkolom. Soms is de situatie zo ernstig dat je speciale chemische anti-algen voor aquaria moet kopen.

“Bruine” troebelheid

Deze soort troebelheid komt maar zelden voor in slecht ingerichte aquaria, maar wel in aquaria met ondergedompeld hout en natuurlijke boomstammen. Dit komt doordat dood plantenmateriaal looistoffen, in water oplosbare secundaire metabolieten, afgeeft. Behalve dat ze het water bruin kleuren, verlagen tannines op natuurlijke wijze de pH van het aquarium.

Voor sommige tropische vissen is deze situatie heel gunstig. Hoewel de bruinige kleur van het water niet erg aangenaam is, moet je bedenken dat dit de kleur is van het water van de Amazone en de mangroven, waar sommige van deze exotische soorten vandaan komen. De gedroogde bladeren van bepaalde planten verzuren ook de pH van het aquarium een beetje en geven het een natuurlijker aanblik.

Wat te doen aan troebel aquariumwater?

Verreweg de meeste gevallen van troebel water los je op door een algemene schoonmaakbeurt van het aquarium te doen (inclusief substraat en decoratie) en een waterverversing van 30% uit te voeren. Vervang niet plotseling al het aquariumwater door nieuw water rechtstreeks uit de kraan. De vissen kunnen dan sterven door chemische stress en een teveel aan chloor in de omgeving.

Als je de troebelheid door schoonmaken hebt verminderd, controleer dan de chemische parameters van het water. Breng zo nodig de juiste chemische correctoren aan. Denk er vanaf dat moment aan het aquariumwater 15% te verversen en het substraat elke week goed over te hevelen. Als je te veel vissen in dezelfde bak hebt, overweeg dan een nieuwe te kopen en ze te verdelen.

Bedenk ook dat je je vissen niet moet overvoeren. De overmaat aan organisch materiaal in de bodem bevordert het verschijnen van troebel water in het aquarium.

De beste oplossing voor dit soort situaties is altijd preventie. Als je het juiste aantal vissen houdt, ze de juiste hoeveelheid voer geeft, en de waterverversingen goed uitvoert, dan zul je niet te maken krijgen met de gevreesde troebelheid in je aquarium. Als je vragen hebt, raadpleeg dan een vakman.