6 verschillen tussen mannelijke en vrouwelijke mussen

Geschreven en geverifieerd door de bioloog Cesar Paul Gonzalez Gonzalez

Laatste update: 22 december, 2022

De huismus is een kleine vogel die inheems is in Europa en Azië, en die geïntroduceerd is in Amerika, Afrika en Australië. Hij is een vast lid van stedelijke omgevingen, dus het is gebruikelijk hem rond te zien vliegen in onze steden. Mussen vertonen een duidelijke seksuele dimorfie, dus er zijn heel duidelijke verschillen tussen mannelijke en vrouwelijke mussen.

Dankzij dit is het mogelijk het geslacht van een exemplaar te bepalen zonder dat je speciale apparatuur nodig hebt. Lees verder en ontdek de meest opvallende kenmerken van beide geslachten.

Wat zijn mussen?

De wetenschappelijke naam van de huismus is Passer domesticus, hij behoort tot de groep van de zangvogels (Passeriformes), en is wijd verspreid in Noord-Amerika. Hij is ongeveer 14 tot 18 centimeter lang en weegt tussen 24 en 40 gram. Hij vertoont een verenkleed met verschillende tinten grijs en bruin, maar hun patronen zijn afhankelijk van geslacht en exemplaar.

Deze vogel is erg sociaal en vormt meestal zwermen met meerdere soortgenoten. De groepen hebben de neiging gemeenschappelijke koren te vormen, zodat hun gezang in sommige steden algemeen en vrij luid wordt. Ze verliezen een beetje van hun vriendelijke aard tijdens het broedseizoen, hoewel meestal paartjes zonder problemen heel dicht bij elkaar nestelen.

Waarom zijn mannetjes- en vrouwtjesmussen verschillend?

Net als andere vogels vertonen mussen seksueel dimorfisme (Engelse link). Dit betekent dat de kenmerken van mannetjes verschillen van die van vrouwtjes. Deze kenmerken zijn meestal nuttig voor de voortplanting, want de vogels communiceren met elkaar via visuele signalen waarmee ze potentiële partners kunnen beoordelen.

Een andere reden waarom de twee seksen verschillend zijn is vanwege de gevoeligheid voor predatie. Vrouwtjes kunnen niet erg opvallende kenmerken vertonen, want dan zouden ze en hun kroost gemakkelijker te vinden zijn. Op deze manier zorgt de natuur ervoor dat moeders meer kans hebben te overleven en dat de soort kan voortbestaan.

Mannetjes vallen in de omgeving meer op door hun kleur, maar ze nemen dat risico om meer voortplantingscapaciteit te hebben. Dit concept staat bekend als trade-off.

Dimorphische kenmerken van de huismus bij vrouwtjes en mannetjes

Om mannelijke en vrouwelijke mussen van elkaar te onderscheiden, hoef je alleen maar goed op hun uiterlijk te letten. De vogels zijn klein en nogal ongrijpbaar, dus soms kan het een hele uitdaging zijn om ze van elkaar te onderscheiden. Toch kun je een aantal van de volgende kenmerken gebruiken om je daarbij te helpen.

1. De kop

Het verenkleed dat de kop van de mannetjesmus siert is meestal grijs met enkele helderbruine veertjes. Het vrouwtje daarentegen vertoont alleen asbruine tinten die minder uitbundig zijn. Dit kenmerk is heel gemakkelijk waar te nemen, want het verandert het gezicht van elk exemplaar volledig.

2. De keel

Mussen worden gekenmerkt door een lichtere buik dan de rest van hun lichaam, maar de mannetjes vertonen een zwarte band die hun keel elegant accentueert. Vrouwtjes hebben dit kenmerk niet en hun kleur volgt de bruinige tint van hun hele lichaam.

3. De snavel

Tijdens het broedseizoen wordt de seksuele dimorfie intenser en verschijnen er enkele nieuwe kenmerken. De snavel van de mannetjes is een van de delen die tijdens de paartijd veranderen, want hij krijgt een opvallende zwarte kleur, waardoor ze gemakkelijker te herkennen zijn. Tijdens de rest van het jaar behoudt deze structuur dezelfde bruine tinten die de vrouwtjes hebben.

4. Zwart masker

Het gezicht van de mannetjesmus heeft een prachtig zwart masker dat rond en tussen zijn ogen loopt. In sommige gevallen strekt dit donkere verenkleed zich uit rond de snavel en sluit aan op de donkere keelband, waardoor hij er “bebaard” uitziet.

5. Volledige lichaamskleur

Het verenkleed van de mannetjesmus is meestal feller en contrastrijker met een mengeling van bruin, zwart, wit en bruinachtige kleuren. Vrouwtjes, daarentegen, vertonen alleen asbruine tinten die sterk op aarde lijken. Deze verschillen worden nog geaccentueerd tijdens de paartijd.

6. De grootte van de eierschaal

Vogels zijn eierleggende dieren die eieren leggen voor de voortplanting. Tijdens het broeden is het erg onwaarschijnlijk dat je kunt zien of het een mannetje of een vrouwtje wordt, dus het geslacht van de vogel is pas bekend als hij uit het ei komt. Bij deze soort is er echter een manier om de twee van elkaar te onderscheiden.

Volgens een studie gepubliceerd in het tijdschrift Behavioral Ecology and Sociobiology (Engelse link) hangt de grootte van de eieren af van het geslacht. Dit betekent dat, binnen het nest, de grotere schalen de mannetjes huisvesten en de kleinere de vrouwtjes. Althans bij deze soort is het mogelijk het geslacht van de exemplaren te bepalen nog voor ze uit het ei komen.

De verschillen tussen mannelijke en vrouwelijke mussen vaststellen is niet zo moeilijk als bij andere soorten. Als je dus een goede waarnemer bent en enkele van de bovenstaande richtlijnen gebruikt, dan moet je zonder problemen het geslacht van elk exemplaar kunnen vaststellen.