Houden muizen van kaas?

Geschreven en geverifieerd door de bioloog Samuel Sanchez

Laatste update: 21 december, 2022

Het beeld van een muis die een stuk kaas eet is in ons hoofd gegrift. Van Mickey Mouse tot Tom en Jerry, en vele andere tekenfilms en films, hebben verschillende media dit geloof in de loop der jaren in stand gehouden. Maar is het echt waar – houden muizen van kaas?

Om deze vraag te beantwoorden moeten we ons eerst richten op de precieze definitie van een muis, en dan zijn voedingskeuzes (in gevangenschap en in huis) onderzoeken. Zoals altijd brengt de wetenschap ons antwoorden, dus mis dit artikel niet!

De definitie van een muis

Alvorens onze aandacht op de voedselkeuzes van deze dieren te richten, moeten we ze eerst taxonomisch definiëren. Een “muis” is elk knaagdier dat bepaalde gemeenschappelijke uiterlijke kenmerken heeft: grote oren, spitse snuit, kleine afmetingen, zeer lange kale staart, en opvallende snorharen die vanaf de basis van de neusgroef groeien.

Als we het technisch bekijken, kun je zeggen dat de enige “echte muizen” die zijn welke tot het geslacht Mus (familie Muridae) behoren. Dit taxon omvat zo’n 38 verschillende soorten, waaronder we de gewone huismuis Mus musculus vinden. Er zijn echter vertegenwoordigers van andere geslachten (Peromyscus en Apodemus) die ook met deze gewone naam aangeduid kunnen worden.

Als knaagdieren moeten muizen voortdurend aan organisch (of anorganisch) materiaal knagen. Ze hebben zeer krachtige, voortdurend groeiende snijtanden met verschillende lagen glazuur in hun voorhoofdsgebied. Als ze niet bijgevijld werden, zouden de tanden overgroeien en uiteindelijk hun schedel doorboren (en hen daarbij doden).

Knaagdieren zijn de grootste groep zoogdieren die er bestaat. Ze vertegenwoordigen 40% van de soorten van de klasse Mammalia.

Houden muizen van kaas?

Hoe dol we ook mogen zijn op het idee dat knaagdieren van kaas houden, en we hebben geloofd dat het waar is, in werkelijkheid is de bewering nogal misplaatst. Muizen houden helemaal niet van kaas, en verkiezen bijna elk ander voedsel boven dit zuivelproduct als ze de keus krijgen. Als ze niets anders te eten hadden zouden ze het eten, maar dit betekent niet dat ze het lekker vinden.

Waarom vinden knaagdieren dit zuivelproduct niet aantrekkelijk? We vatten de mogelijke redenen samen in de volgende lijst:

• Kaas is geen gebruikelijk voedsel in het muizenmilieu. Zozeer als sommige soorten gewend zijn in steden te leven (zoals de Mus musculus), leven veel andere soorten vooral in bossen en natuurlijke graslanden (zoals de Apodemus Sylvaticus). Kaas is iets dat geen wild knaagdier op eigen houtje in het ecosysteem zou vinden.
• Kaas heeft een zeer sterke geur. Muizen hebben een uitstekend reukvermogen. Ze hebben dit verfijnde zintuig nodig om met behulp van feromonen met soortgenoten te communiceren. Dit zuivelproduct verspreidt een zeer sterk aroma dat knaagdieren aanvankelijk niet lekker kunnen vinden.
• Muizen zijn geëvolueerd zonder aan kaas blootgesteld te zijn. Babymuizen zuigen in hun vroege levensstadia uit de tepels van hun moeder, maar dat betekent niet dat ze ook andere soorten melk zullen accepteren. Geiten of koeien produceren geen stoffen die geschikt zijn voor het lichaam van een knaagdier.

Alle bovenstaande redenen zijn legitiem, maar één verklaart de afkeer van knaagdieren bij blootstelling aan kaas meer dan andere. Zoals door vakmensen (Engelse link) is aangegeven, reageren muizen heel precies op de textuur en de geur van voedsel. Omdat ze niet in hun natuurlijke omgeving aan kaas worden blootgesteld, verwerpen ze die, tenzij ze niet anders kunnen.

Waar is deze mythe aan te wijten?

Het is niet bekend wanneer de mythe dat muizen van kaas houden bedacht werd. Men gelooft echter dat dit geloof in de Middeleeuwen al op cultureel niveau in de menselijke samenleving de ronde deed.

We kunnen alleen maar theoretiseren, maar sommige hypothesen lijken aannemelijk. Omdat er in deze tijd geen koelkasten waren, was het naast elkaar bestaan van muizen met de in de kelders bewaarde kazen meer dan waarschijnlijk.

Anderzijds wordt ook gespeculeerd dat deze associatie alleen beantwoordt aan een artistieke beslissing. Het is gemakkelijker om een muis af te beelden die een kaasblokje eet dan hem te tekenen met rijst, kikkererwten of stukjes brood.

Daarom kunnen de kunstenaars kaas gekozen hebben als het lievelingsvoedsel van dit knaagdier. Puur omdat ze daardoor in het verleden gemakkelijker af te beelden waren.

Het is mogelijk dat het geloof het gevolg was van een verkeerde associatie van begrippen. Omdat er muizen en kazen in de kelders lagen, leek de correlatie gemakkelijk te verklaren.

Wat eten echte muizen?

Nu we weten dat muizen geen kaas lusten, van welk voedsel houden ze dan wel? De meeste soorten uit deze groep zijn omnivoor (ze eten vlees en groenten). Ze baseren hun dieet echter op de opname van zaden, jonge wortels, en afgevallen vruchten van planten. Van tijd tot tijd zoeken ze ook insectenlarven, ongewervelde dieren en vleesresten, maar dit is niet het meestvoorkomende.

Als laatste curiositeit kunnen we er de aandacht op vestigen dat bewezen is dat wat muizen het lekkerst vinden suikerhoudende stoffen zijn. Studies (Engelse link) hebben ontdekt dat deze knaagdieren tekenen van vreugde vertonen bij het innemen van oplossingen met opgeloste suiker.

Dit betekent niet alleen dat ze dit voedsel zoeken om zijn calorische inhoud, maar ook dat ze er bij het innemen op zintuiglijk niveau veel plezier aan beleven.

In steden eten muizen bijna alles. In de natuurlijke omgeving zijn het echter meestal herbivoren.

Zoals je gezien hebt, lusten muizen kaas niet zo graag als men je doet geloven. Ze eten het wel als ze niets beters kunnen vinden. Ze houden echter zeker niet van de smaak en textuur.

We hopen dat je van dit artikel genoten hebt, en dat je gezien hebt dat sommige mythes en overtuigingen in de menselijke samenleving heel slecht gefundeerd zijn!