Wat is rhinopneumonitis bij paarden eigenlijk precies?

Geschreven en geverifieerd door de dierenarts Daniel Aguilar

Laatste update: 22 december, 2022

Hoewel alle ziekten waaraan dieren worden blootgesteld door hun eigenaren serieus moeten worden genomen, zijn er sommige die vanwege hun kenmerken agressiever zijn dan andere. Rhinopneumonitis bij paarden (of equine virale rhinopneumonitis) is een van de ernstigste aandoeningen in de paardenwereld.

Paarden kunnen erg vatbaar zijn voor acute ziekten. Die ziekten kunnen leiden tot secundaire complicaties en levensbedreigend zijn. Het is erg belangrijk om te weten hoe je op het juiste moment moet handelen. Zo kun je infecties en slachtoffers voorkomen. We nodigen je uit om verder te lezen en meer te ontdekken over deze ziekte.

Is rhinopneumonitis bij paarden een virus?

Rhinopneumonitis bij paarden is een ziekte van virale oorsprong. De hoge infectiegraad is een belangrijk kenmerk, voornamelijk bij paarden,. Het kan echter ook ezels en muilezels treffen.

De veroorzaker van rhinopneumonitis bij paarden is een herpesvirus uit de familie Herpesviridae en het geslacht Varicelovirus. De incubatietijd is erg kort en het dier heeft koorts binnen de eerste 24-48 uur na infectie. Gedurende de volgende 5 tot 7 dagen beginnen de andere klinische symptomen te verschijnen.

Het is een zeer resistent virus dat in staat is om tot een maand in deze omgeving te overleven – onder ideale omstandigheden. Het belang van een goede verzorging van dieren en faciliteiten in de aanwezigheid van dit herpesvirus is de sleutel tot het verminderen van de hoge verliezen die de ziekte kenmerken.

Verschillen tussen EVH-1 en EVH-4

Er zijn 2 subtypes van het herpesvirus bij paarden, die beide rhinopneumonitis veroorzaken. Elk van hen veroorzaakt een reeks reacties en symptomen die hen van elkaar onderscheiden. We werken ze hieronder kort uit.

HVE-1

Dit veroorzaakt een ernstige luchtwegaandoening die vooral jonge paarden treft. Het veroorzaakt ook miskramen vanaf de zevende maand van de zwangerschap en een hoge neonatale sterfte. Ziekten zoals myelo-encefalopathie, vergezeld van zenuwsymptomen als reactie op schade aan het centrale of perifere zenuwstelsel, komen vaak voor bij deze aandoeningen.

Zwakte, atonie van de urineblaas, ataxie en abnormale bewegingen zijn enkele van de symptomen die je kunt zien optreden bij paarden die zijn geïnfecteerd met dit type herpesvirus. Als er symptomen zijn, scheid het dier dan van de rest totdat de veearts de ziekte heeft geverifieerd of uitgesloten, om besmetting te voorkomen.

HVE-4

Dit wordt beschouwd als een iets minder agressieve virale variant dan HVE-1. Het type rhinopneumonitis bij paarden dat het veroorzaakt, wordt geassocieerd met een milde luchtwegaandoening en, in sommige gevallen, het voorkomen van miskramen. Dit type virus krijgt toegang tot het lichaam via de luchtwegen en repliceert zichzelf in de neusholte, keelholte, luchtpijp, slijmvlies en lokaal lymfoïde weefsel.

Symptomen van rhinopneumonitis bij paarden

Zoals we eerder al vermeldden, heeft rhinopneumonitis geen exclusieve symptomologie, daarom kan het moeilijk zijn om de diagnose te stellen. Het klinische beeld dat is waargenomen bij de meeste patiënten die door deze pathologie zijn getroffen, is echter als volgt:

• Hoesten
• Lethargie
• Slijmophoping
• Koorts
• Ontsteking van de lymfeklieren, luchtpijp en bronchiën
• Waterige loopneus
• anorexia

Veulens met longontsteking

Bij volwassenen zijn er, afgezien van een afscheiding van sereus slijm, meestal geen andere complicaties. Veulens worden echter vaker getroffen door rhinopneumonitis dan volwassen paarden.

De acute symptomen beginnen met koorts, overvloedige afscheiding uit de neusgaten – eerst sereus en later mucopurulent – conjunctivitis en tranenvloed. Gezwollen lymfeklieren en overmatig hoesten zijn ook veelvoorkomende klinische symptomen.

Bovendien raken de haarvaten van de luchtwegen vaak aangetast door een virale infectie. Soms zijn verwondingen aan het ademhalingssysteem zo ernstig dat ze kunnen leiden tot ernstig ademhalingsfalen. In deze gevallen is de afloop meestal fataal.

Aan de andere kant zijn de dieren die worden geboren — zelfs als de moeder tijdens de dracht rhinopneumonitis heeft — vaak zwak, ziek, niet in staat om te zogen en hebben ze duidelijk ademnood. De sterfte bereikt in deze gevallen 100%, dus de levensvatbaarheid van deze veulens is bijna nihil.

Er is een gunstige prognose als er geen secundaire bacteriële infectie is geweest. Als dat zo is, zal het veulen binnen 2 tot 3 weken herstellen.

Miskramen

Het virus is in staat om bloedcellen binnen te dringen op het niveau van de luchtwegen. Het reist door de bloedsomloop totdat het de baarmoeder van de moeder koloniseert, waar het talrijke trombi produceert. Op dezelfde manier zal ook de foetus van een geïnfecteerde zwangere moeder aangetast zijn. Er zullen dan namelijk necrotische gebieden in worden gegenereerd.

Hoe hoger het aantal trombi dat optreedt, hoe groter de kans dat een goede bloedcirculatie niet kan meer plaats kan vinden en dat de placenta loslaat, waardoor miskramen ontstaan. Merries die tussen de zevende en elfde maand van de dracht zijn, hebben meer kans om hun nakomelingen te verliezen.

Neurologische symptomen

Bij rhinopneumonitis kan het virus naar verschillende delen van het lichaam reizen en soms het zenuwstelsel bereiken. Als gevolg hiervan kunnen bij paarden verschillende neurologische symptomen optreden, zoals urine-incontinentie, ongecoördineerde bewegingen, niet kunnen staan, verlamde tong en fecale retentie.

Hoe kan je deze ziekte diagnosticeren?

Omdat het een ziekte is waarvan de symptomen sterk kunnen lijken op andere pathologieën, zal de dierenarts verschillende hulpmiddelen gebruiken om een definitieve diagnose te stellen. Hij of zij moet het DNA of antigeen van het virus identificeren. Monsters zoals nasofaryngeale uitstrijkjes, tracheobronchiale spoelingen en geaborteerde paardenproducten worden aanbevolen.

De meest bruikbare test voor de detectie van de verschillende soorten herpesvirussen die rhinopneumonitis bij paarden veroorzaken, is de polymerasekettingreactie (PCR). Dierenartsen maken ook veel gebruik van virale isolatie door het kweken van geïnfecteerd dierlijk weefsel, samen met de ELISA-techniek voor de detectie van antilichamen.

Bij PCR wordt de genetische informatie van het virus dat aanwezig is in het monster van de zieke paardachtigen versterkt.

Rhinopneumonitis bij paarden in Europa

Wedstrijdpaarden zijn onlangs betrokken geweest bij een grote uitbraak van rhinopneumonitis. Deze ontstond eind februari 2021 in een manege in Valencia (Spanje). Om deze reden heeft de Koninklijke Spaanse Hippische Federatie besloten om alle activiteiten op te schorten en dierenartsen verzocht om een epidemiologisch onderzoek naar de uitbraak uitvoeren.

Vanwege de sterfgevallen die deze uitbraak heeft veroorzaakt, beschouwt de International Equestrian Federation deze uitbraak van rhinopneumonitis bij paarden als de ernstigste die zich in decennia in Europa heeft voorgedaan.

Isolatie van besmette dieren, vermindering van stress en preventieve vaccinatie zijn de beste maatregelen om de presentatie en verspreiding van het virus te voorkomen en te beheersen. Onthoud dat rhinopneumonitis bij paarden zeer besmettelijk is, dus het is aan jou om deze aandoening bij je dieren te voorkomen. Handel verantwoordelijk en informeer de autoriteiten.