5 wetenswaardigheden over de karperluis

Geschreven en geverifieerd door de biologe Georgelin Espinoza Medina

Laatste update: 22 december, 2022

De karperluis is een parasiet die, zoals de naam al zegt, karper of Cyprinus carpio aantast, zowel in zijn wilde als in zijn siervormen. Hij wordt ook wel zoetwatervisluis genoemd, omdat hij ook andere soorten (zoals onder andere doornhaai of baars) en zelfs bepaalde amfibieën kan aantasten. Hij is klein, maar met het blote oog te zien.

De karperluis behoort tot de groep van de schaaldieren. In het bijzonder tot de orde Arguloida, de familie Argulidae en het geslacht Argulus. Hij is van groot economisch belang omdat hij parasiteert op exemplaren die van belang zijn in de visteelt. Lees verder en ontdek enkele merkwaardige feiten over deze soort geleedpotige.

Hoe ziet de karperluis eruit?

Deze luis heeft een gesegmenteerd lichaam, en zijn morfologie is eivormig en afgeplat. Hij heeft een ovale kop met 4 antennes, 4 bovenkaken, 2 onderkaken en een paar samengestelde ogen. Verder heeft hij een borststuk met aanhangsels voor het zwemmen en een kort achterlijf met twee lobben. De aanhangsels hebben lange borstelharen.

De kop is bedekt met een carapax, dat bij sommige soorten arguliden kan doorlopen tot in de thorax of het abdomen.

De antennes hebben haken voor de bevestiging. Ook het tweede paar maxillae heeft haken aan het distale uiteinde, hoewel ze er meer uitzien als aanhangsels. Het eerste paar maxillae is gespecialiseerd, als zuigschijven of bekervormige zuignappen om zich aan de gastheer te hechten. Hij heeft ook een holle, intrekbare stylet die de huid doorboort om zijn voedsel, slijm, epitheelcellen en bloed op te zuigen.

Hij is klein en wordt meestal niet groter dan 10 millimeter. Sommige exemplaren zijn echter groter. Bijvoorbeeld, Argulus foliaceus (Engelse link) kunnen 15 of 22 millimeter lang worden. Over zijn kleur kunnen we zeggen dat hij variabel is, hoewel hij meestal transparant is met groenige tinten.

Wetenswaardigheden over de karperluis

Zoetwatervisluizen veroorzaken aanzienlijke schade, vooral als er een grote groep van is. Hier brengen we je 5 merkwaardige en interessante aspecten van deze gevreesde kleine kreeftjes.

1. Mannetjes zijn kleiner dan vrouwtjes

Hoewel de geslachten in dit geslacht gescheiden zijn, dat wil zeggen, er zijn individuen van beide soorten (tweehuizig), zijn mannetjes korter dan vrouwtjes. Vrouwtjes worden groter, waardoor hun vruchtbaarheid toeneemt. Mannelijke luizen daarentegen offeren dit kenmerk op om energie te investeren in het zoeken naar een partner. Op die manier garanderen ze de voortplanting.

In een onderzoek in Uruguay, in 2017, werd een populatie van deze luizen aangetroffen bij meervallen. Men kon de maten tussen mannetjes en vrouwtjes bepalen. Zo hadden de mannelijke leden een gemiddelde van 3,8 millimeter, met een bereik dat ging van 2 tot 5,7. De vrouwtjes kregen hogere cijfers, met een gemiddelde van 4,1 en een maximumwaarde van 6,4.

2. Het zijn niet-permanente parasieten

Een ander interessant feit over deze wezens is dat ze niet-permanente parasieten zijn. Bovendien verlaten de volwassenen periodiek de gastheervissen om vrij te zwemmen. Enerzijds verlaten de vrouwtjes ze na de paring om hun eieren te leggen, terwijl de mannetjes dat moeten doen om een partner te vinden.

Deze luizen kunnen enige tijd buiten hun gastheer overleven. Naar schatting is deze periode bij de soort A. foliaceus ongeveer 15 dagen. Hoewel ze maar de helft van die periode op hun volle capaciteit kunnen zijn om een nieuwe gastheer te zoeken.

3. Elk vrouwtje kan tot 200 eieren leggen

Karperluizen copuleren op de gastheren. Na dit proces maakt het vrouwtje, met haar borststuk vol eieren, zich los om haar eieren te leggen. Het leggen kan plaatsvinden op substraten zoals rotsen, waterplanten of vlakke oppervlakken.

De vruchtbaarheid is hoog, want de vrouwtjes kunnen tot 200 eivormige eitjes leggen van 0,3 tot 0,6 millimeter lang. Ze bedekken die ook met een gelatineachtige massa die hen helpt aan het substraat te blijven plakken. Zo blijven ze gegroepeerd en vrij compact. De broedtijd van de larven varieert met de watertemperatuur.

4. Er zit een klier aan de basis van de stylet

De stylet van de karperluis is delicaat en hol. Behalve dat hij kan doorboren, is hij uitgerust met een klier aan de basis. Deze is vrij klein, maar kan een vloeistof afscheiden die helpt bij de spijsvertering. Het heeft ook een antistollende werking, wat betekent dat het voorkomt dat het bloed stolt. Deze stof komt uit een van de twee openingen aan de punt van deze structuur.

5. Karperluizen veroorzaken een verlies aan lichaamsconditie

De meeste parasieten hechten zich aan het integument. Ze dringen echter ook de kieuwen of de binnenkant van de bek binnen. Hoewel ze meer sterfte veroorzaken bij jongere vissen, kan de schade bij volwassen vissen aanzienlijk zijn, afhankelijk van de grootte van de vis en het aantal parasieten.

Ze veroorzaken verlies van algemene lichaamsconditie, verminderde groeisnelheid, zwakte en gedragsveranderingen. Ze veroorzaken ook schade aan het integument, waardoor de gebruikelijke kleuring van de vis enigszins kan veranderen.

Dit leidt ook tot zweren. Deze schade aan de huid is zeer gevaarlijk, want elke wond kan dienen als een poort naar andere ziekteverwekkers, waardoor hun toestand nog ingewikkelder wordt.

Zoals je ziet is de karperluis een insect dat zeer goed voorbereid is op zijn leven ten koste van anderen, met zuigers, haken en een doorborende stylet. Bovendien injecteert hij verterende en anticoagulerende stoffen, die ook de gastheer schaden. Deze wapens maken hem tot een moedige en effectieve parasiet die je zeker niet op je koi of andere vissen wilt hebben.