Waarom worden vogels niet geëlektrocuteerd op hoogspanningskabels?

Vogels worden niet geëlektrocuteerd als ze op hoogspanningskabels neerstrijken. We kunnen niet anders dan ons afvragen waarom dat zo is. Waarom kiezen vogels deze plek om neer te strijken?

Als een mens het zou aanraken, zou het hoogstwaarschijnlijk op een ramp uitlopen. Het geheim ligt in de eigenschappen van elektriciteit zelf, zoals je hieronder leest.

Mensen hebben goede redenen om voorzichtig te zijn met elektriciteit. Kinderen worden van jongs af aan gewaarschuwd voor de gevaren van elektriciteit.

• “bijt niet in de draden”
• “steek geen dingen met natte handen in het stopcontact”
• “steek je vingers niet in de stopcontacten”
• “gebruik speciale stekkers zodat kinderen hun vingers niet in de stopcontactgaten steken”
• enzovoort.

Hoe beweegt elektriciteit zich door draden?

Een elektrische stroom is niets anders dan de beweging van elektronen door een materiaal. De weg die deze deeltjes afleggen is steeds dezelfde. Ze reizen van het punt met de hoogste elektrische potentiaal naar het laagste. Als ware het een druppel in de grond.

Elektrische bedrading draagt een enorme hoeveelheid elektrische energie met zich mee, zoveel dat het dodelijk kan zijn als ze door een organisch lichaam gaat.

In een draad heeft het ene uiteinde een hoge potentiaal en het andere een lagere. Dit creëert een “gemakkelijke weg” voor de elektronen. Bovendien gedraagt de elektrische stroom zich (als het ware) op zoek naar de gemakkelijkste weg en de weg die het meest bevorderlijk is voor de beweging van elektronen. Koper maakt geleiding veel gemakkelijker. Dat is de reden waarom het voor bedrading gebruikt.

Als een voorwerp (of een levend wezen) deze route in de weg staat, zal het een potentiaalverschil moeten scheppen dat de beweging van elektronen ten goede komt, wil de elektriciteit door zijn lichaam kunnen gaan. Met andere woorden, het moet de elektrische stroom een alternatief pad bieden dat comfortabeler is dan het reeds aangelegde pad.

Waarom worden vogels niet geëlektrocuteerd als ze op hoogspanningskabels landen?

Vogels zijn niet immuun voor de wetten van de fysica. Toch worden ze niet geëlektrocuteerd als ze op hoogspanningskabels landen. Waarom? Wel, dat is mogelijk dankzij wat we in het vorige deel uitlegden. Als een vogel op de kabel neerstrijkt, zou de elektriciteit een optimaal potentiaal moeten vinden om zijn lichaam te doorkruisen. Met andere woorden, dit zou kortsluiting moeten veroorzaken.

Wat gebeurt er dan? Als de twee poten van de vogel op de draad rusten, liggen ze dicht bij elkaar en is er geen potentiaalverschil tussen hen. Daardoor vindt de elektriciteit geen gemakkelijke weg door zijn lichaam en blijft zijn weg langs de draad volgen.

Denk aan hoogspanningsdraden die zo gemaakt zijn dat de elektriciteit er zo snel mogelijk doorheen reist. Organische lichamen, zoals die van vogels, zijn veel beter bestand tegen de doorgang van elektronen dan bedrading. Daardoor kan de elektrische stroom heel moeilijk afbuigen van de stroomkabel naar een vogel.

Wat gebeurt er dan met de gevallen van vogels die op hoogspanningsleidingen geëlektrocuteerd worden?

Je hebt vast wel eens nieuws gezien over vogels die geëlektrocuteerd worden en sterven als ze op diezelfde hoogspanningsleidingen landen. Ook deze tegenstrijdigheid heeft een verklaring. Als je merkt, zijn de meeste van deze vogels roofvogels en grote soorten. Bovendien lopen de elektrische installaties niet door een enkele kabel, maar door meerdere.

Deze details maken het verschil. Een kleine vogel kan met zijn poten niet bij meer dan één kabel tegelijkertijd. Een grote roofvogel kan er meerdere grijpen als ze dicht bij elkaar liggen. Ze raken ook tegelijk een draad en de elektriciteitsmast aan.

Als dit gebeurt, zijn de voorwaarden vervuld om een differentiaal potentiaal tussen de 2 punten (draad-draad of draad-mast) te creëren. De elektriciteit vindt dan een gemakkelijke weg door het lichaam van de vogel. Zo komen veel roofvogels om, zoals je hieronder zult lezen.

Maatregelen om deze ongelukken te voorkomen

In sommige landen is het aantal elektrocuties zorgwekkend. In Spanje bijvoorbeeld doden elektriciteitsleidingen elk jaar 33.000 roofvogels (Spaanse link), waaronder veel beschermde soorten (zoals de keizerarend).

Wanneer men de belangrijkste elektriciteitsbedrijven ter verantwoording roept, verwateren de klachten meestal in een zee van bureaucratie en politiek. Daardoor worden de installaties soms niet eens hersteld.

Soms vallen de geëlektrocuteerde vogels in vlammen op de grond, waardoor branduitbarstingen ontstaan. In Soria (Spanje) zijn hierdoor 30 bosbranden ontstaan.

Burgeractie is mogelijk

Door de druk die verschillende organisaties uitoefenen, hebben ze de autoriteiten ervan overtuigd een deel van de hoogspanningsleidingen aan te passen om de veiligheid van de vogels die er op neerstrijken te garanderen, naast het herstellen van bijzonder gevaarlijke punten. Er is echter nog veel werk te doen.

Hoewel men deze maatregelen uitvoert, vallen er nog steeds doden. Het kan niet zo zijn dat wilde dieren sterven als gevolg van installaties die in de menselijke energiebehoeften voorzien, en het zijn de bedrijven die ervan profiteren die in de eerste plaats verantwoordelijk zijn voor het vinden van een oplossing.