Mijn vogel bijt me: oorzaken en oplossingen

Geschreven en geverifieerd door de bioloog Samuel Sanchez

Laatste update: 21 december, 2022

Veel vogelsoorten komen steeds meer voor in de huiselijke omgeving. Van kanaries tot papegaaien, grasparkieten, tortelduiven, kaketoes, en valkparkieten (naast vele andere), deze gevederde dieren zijn er in variëteiten die bij alle smaken en kleuren passen. Maar helaas kan soms de relatie huisdier-eigenaar aangetast worden en kunnen er problemen ontstaan. Een voorbeeld hiervan is wanneer je vogel je bijt.

Als je vogel je bijt, moedigen we je aan verder te lezen. Hier vertellen we je wat de oorzaak van dit gedrag is en vooral hoe je kunt handelen om het (vergeef ons de woordspeling) in de kiem te smoren, voordat het een deel van het algemene gedrag van het dier wordt. Lees verder!

Waarom bijt een vogel?

Bijna alle vogels gebruiken hun snavel om te bijten (of liever, te pikken) als al hun overlevingsstrategieën mislukt zijn en ze zich in een extreme situatie bevinden. Zelfs de meest hulpeloze (zoals een kanarie) zal proberen zijn snavel te gebruiken om je te verwonden als je hem in je handen houdt. Onnodig te zeggen dat je om deze en vele andere redenen je vogels nooit agressief moet aanpakken.

Er moet echter opgemerkt worden dat vogels die tot de orde Passeriformes behoren (zangvogels met meer dan 6.500 soorten) zelden hun snavel gebruiken, behalve als ze willen zingen, eten, of zaden breken. Een zebravink, bijvoorbeeld, zal bijna nooit proberen je te pikken, wat de situatie ook is. En zelfs als hij het toch zou proberen, zal hij je geen pijn doen.

Bij vogels van de orde Psittaciformes is het echter een andere zaak. Deze orde bevat papegaaien, parkieten, en veel andere vogels die beroemd zijn om hun intelligentie en persoonlijkheid. De meeste soorten die tot deze groep behoren hebben sterke, gebogen snavels om in het wild vruchtenschillen te breken, zodat ze behoorlijk wat schade kunnen aanrichten.

Een andere factor die ertoe bijdraagt is dat veel papegaaien en grote vogels “geschoren” vleugels hebben en niet kunnen vluchten voor vijandig contact door weg te vliegen, zoals een kanarie zou doen. Dit, gekoppeld aan zijn karakter en persoonlijkheid, betekent dat de vogel niet zal aarzelen om zijn snavel en klauwen te gebruiken om je kwaad te doen als hij je als een bedreiging ziet.

Psittaciformes hebben veel meer kans om hun eigenaar te bijten dan zangvogels. De laatsten kiezen er altijd voor om te vluchten.

Redenen waarom vogels hun eigenaar bijten

Nu je weet dat papegaaien en verwante vogels veel meer geneigd zijn hun eigenaar te bijten dan andere vogels, zijn we klaar om de oorzaken van dit gedrag uit te splitsen. Bekijk ze maar eens.

1. Vermoeidheid en onderbroken slaap

De meeste tamme vogels rusten in totaal 12 uur onafgebroken, bijna altijd ‘s nachts. Je vogel kan je bijten als hij de laatste dagen niet goed heeft kunnen rusten, waardoor hij ongemakkelijk en geïrriteerd wordt. Is dit het geval, probeer dan een doek over de kooi te leggen en hem op een plaats zonder licht of harde geluiden te zetten.

Net als mensen worden vogels chagrijnig als ze voortdurend gewekt worden terwijl ze proberen te rusten.

2. Honger en dorst

Vogels moeten in de kooi voortdurend voedsel en water ter beschikking hebben. Ze brengen echter soms veel tijd buiten hun kooi door met het onderzoeken van de omgeving en kunnen chagrijnig worden als ze niets te eten krijgen. Pikken door honger of dorst komt vooral voor bij papegaaien en soortgelijke vogels die vrij in huis rondlopen.

Als de vogel bijt vanwege honger is de oplossing eenvoudig: voer hem of zet hem terug in zijn kooi.

3. Ziekte

Verschillende ziekten kunnen je vogel als huisdier treffen. Ademhalingsproblemen, spruw, psittacose, depressie en vele andere aandoeningen komen relatief vaak voor bij vogels die in slechte omstandigheden gehouden worden. Stress en angst kunnen leiden tot immunosuppressie en daardoor sneller optredende infecties.

Een voorheen niet-agressieve vogel die plotseling begint te bijten, vertoont tekenen dat er van binnen iets mis is. Dit kan lichamelijk of psychisch zijn. Ga zo snel mogelijk naar een dierenarts als dit het geval is.

4. Angst

Vogels die in hun vroege leven niet gesocialiseerd zijn, hebben meer kans om vijandigheid tegenover hun eigenaar te vertonen. Dit is nog duidelijker bij papegaaien en andere vogels die uit het wild gehaald zijn voor de huisdierenhandel. Geloof het of niet, deze dieren zijn heel intelligent, en onthouden dat hun gevangennemers mensen zijn.

Je vogel kan ook bang voor je zijn vanwege een eerdere ervaring of een fout tijdens zijn opvoeding als hij in gevangenschap gekweekt is. De beste aanpak in deze gevallen is het dier geleidelijk te hanteren, bij voorkeur met de hulp van een dierentrainer.

5. Hormonale veranderingen en paartijd

Sommige vogels worden agressiever tijdens de paartijd, vooral als ze een nest te bewaken hebben. Als je vogel je bijt als je probeert in de buurt van zijn eieren te komen, kun je hem beter met rust laten. Respecteer hun broedtijd en onderbreek die niet, tenzij er een medisch probleem is.

6. Interactie met hun omgeving

Sommige vogels, vooral psittacines, hebben de neiging hun snavel te gebruiken om te bewegen, voorwerpen te grijpen en met de omgeving te interageren.

Dit gedrag heeft geen gewelddadige of vijandige basis, en wordt vaak “beaking” genoemd (Engelse link). In werkelijkheid probeert de vogel het lichaam van zijn eigenaar te beklimmen of hem op smaakniveau te herkennen. Zijn tong bevat namelijk veel zenuwuiteinden.

Pikken is zacht en oppervlakkig, terwijl een opzettelijke beet vlees doorboort en bloed trekt.

Wat te doen als je vogel je bijt?

Je vogel kan je om vele redenen bijten, maar bedenk dat het in de meeste gevallen om een toevallige daad zal gaan. Het zal pas een voorbeeld van echte agressie zijn als het dier schrille geluiden maakt, met zijn veren woelt en andere tekenen van duidelijke agressie vertoont. Deze handeling is uniek voor psittaciformes en je zult ze niet zien bij een kanarie of een andere passeriform.

Als de beet kwaadaardig is, volg dan de onderstaande stappen:

• Maak geen geluiden: vogels interpreteren geluiden vaak als positieve bekrachtiging, zelfs als het schreeuwen of janken is. Als je praat of vocaliseert na de beet, kan de vogel denken dat je het gedrag aanmoedigt.
• Zet de vogel niet in de kooi: als je het dier voorzichtig behandelt, en volgens de instructies van een deskundige, moet je de vogel na de beet niet terugbrengen naar zijn verblijf. Doe je dat wel, dan zal het denken dat je het telkens weer vrijlaat als het je pijn doet. Raak niet in paniek en neem er afstand van.
• Leer er voorzichtig en geleidelijk mee om te gaan: sommige vogels zijn vijandig vanwege hun persoonlijkheid, terwijl andere traumatische ervaringen hebben opgedaan en mensen associëren met gevaar. Hoe het ook zij, dit gedrag veranderen is mogelijk met tijd en doorzettingsvermogen. Vooral als je de hulp hebt van een deskundige op dit gebied.

Zoals je ziet kan je vogel om vele redenen bijten en bijna allemaal komen ze voort uit fysiologische of gedragsproblemen. Als echter niets van het bovenstaande werkt, raden we je aan zo snel mogelijk met je huisdier naar de dierenarts te gaan. Het kan een ziekte hebben en onmiddellijke aandacht vereisen.